Translate

31 augustus 2005

Vijf broers Keppel Hesselink

Na de vier zusjes Engberts van een paar dagen geleden is hier een artistieke foto van vijf broers Keppel Hesselink. Artistiek, omdat de heren nu eens niet 'en face', maar 'en profil' worden getoond. Het zijn de zonen van Herman Gijsbert Keppel Hesselink en van Egberdina Anna Viëtor en wel van links naar rechts:
- Herman Gijsbert (1859-1914), die directeur zendingsdrukkerij te Ermelo, redacteur van de Nederlandsche Zendingsbode en na 1913 Waals predikant was.
- Hendrik (1857-1899), ambtenaar (jurist) in Ned.-Indië, die in 1880 mede-auteur was van het boek 'De troonopvolging in Nederland'.
- Cornelius Dasse (1852-1917), groothandelaar in Spaanse en Portugese wijnen en gehuwd met Egberta Engberts, van wie hij in 1902 is gescheiden. Later hertrouwd.
- Jan Fresemann (1851-1929), wijnhandelaar te Arnhem.
- Willem Frederik (1846-1927), compagnon van Cornelius Dasse in de wijngroothandel, vice-consul van Spanje, gemeenteraadslid van Arnhem, amateur genealoog en in 1892 auteur van het boekje Genealogie familie Hesselink. Hij was getrouwd met Hendrika Johanna Engberts.

29 augustus 2005

Ouderleed en oudervreugd

Het is bekend, dat in vroeger tijden de kindersterfte zeer hoog was. In mijn bestand zijn vele voorbeelden te vinden van in dit opzicht zwaar getroffen gezinnen. Maar een van de meest schrijnende vind ik toch wel dat van Jan Matthijs Hesselink en Aaltje Barmentloo in Amsterdam, waarin maar liefst vijfmaal een zoontje werd geboren, dat naar de naam Antonie had moeten luisteren. Had moeten, want de jongetjes gingen dood, voordat ze dit beseften. Jan Matthijs en Aaltje ondertrouwden op 8 december 1758 in Amsterdam en traden in het huwelijk in Waverveen op 24 december. Hun eerste zoon Hendrik Jan, geboren in 1760, bereikte de volwassen leeftijd. Zijn huwelijk bleef overigens kinderloos. Maar toen begon de ellende voor de familie. Even een overzicht van dopen:
Antonie op 22-9-1762 (overleden na 2 maanden)
Antonie op 14-12-1763 (overleden na 13 maanden)
Antonie op 11-9-1768 (overleden na 13 maanden)
Antonie op 5-5-1771 (overleden na 2 weken)
Antonie op 2-5-1773 (overlijdensdatum niet bekend, maar vermoedelijk ook jong gestorven)
Bovendien nog een meisje in 1775, dat ook maar 2 maanden oud mocht worden. Het leed zal enigszins zijn verzacht door twee andere dochters, die wel de volwassenheid hebben bereikt en voor nakomelingen hebben gezorgd.

Tegenover ouderleed staat natuurlijk oudervreugd. Was daar sprake van bij Willem Dotinga en Baukje Nauta, die trouwden op 1 mei 1919 in de Friese gemeente Rauwerderhem? Zij kregen voor zover ik kan nagaan 17 kinderen tussen 1920 en 1941. Een wereldrecord? In elk geval heb ik in mijn bestand geen groter gezin genoteerd en de geboortes volgden elkaar in rap tempo op. En het opvallende is, dat hier geen enkel kind jong is overleden (inderdaad is de kindersterfte na 1880 in het hele land sterk afgenomen). De meesten zijn geëmigreerd naar de V.S. en Canada, waar ze vaak ook weer grote gezinnen hebben gesticht.

28 augustus 2005

Mr. Max, karikaturist

In mijn vorige bericht "Vier zusjes Engberts" noemde ik al even de naam Herman Gijsbert Keppel Hesselink, die niet alleen een succesvol zakenman, maar ook een meer dan verdienstelijk kunstschilder was. Heeft hij zijn artistieke talent aan latere generaties doorgegeven? Het heeft er alle schijn van. Neem nou zijn kleinzoon Willem Frederik Keppel Hesselink, die is geboren op 24 februari 1893 in Arnhem. Hij zou bekend worden onder de artiestennaam 'Mr. Max', aanvankelijk 'Max Keppel'. Al op de middelbare school tekende hij karikaturen: "Ik ruilde spotprenten van onderwijzers voor toverballen". Hij bezocht de schilder- en tekenklasse op de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. In een vroeger atelier van Breitner in de Haarlemmerhouttuinen in Amsterdam nam hij zijn intrek. Vele artiesten, waaronder de silhouettist Baselowsky, kwamen daar op bezoek en raadden hem aan op te treden als karikaturist. Een debuut volgde in het Amsterdamse Grand Theater bij Lion van Lier. Zijn eerste grote optreden was in Tuschinski. Op vele podia in Nederland, België, Frankrijk, Italië, Duitsland, Zwitserland en Hongarije heeft hij in een periode van bijna 50 jaar gewerkt als karikaturist en sneltekenaar. Hij werd internationaal geroemd om zijn goedmoedige spot, hij werd nooit gemeen. Voor goede doelen trad hij altijd belangeloos op. Hij droeg altijd een donker sikje - dat in de loop der jaren wel steeds witter werd - met op zijn hoofd een baret. In een cabaret in Amsterdam tekende hij eens iemand, die te veel aan Bacchus geofferd had. De volgende dag kwam de patiënt bij hem en vroeg: "Zag ik er gisteravond zo uit?" Ja, antwoordde Mr. Max, waarop de ander zei: "Dan voortaan geen druppel meer!" Mr. Max is trouwens ook bekend om zijn schilderijen van onder meer italiaanse bloemenmarkten, want op zijn vele reizen schilderde hij maar wat graag. In 1955 is een door hem geschreven dichtbundel uitgekomen. De afgebeelde krantenfoto werd genomen kort na zijn 70ste verjaardag in 1963. Mr. Max overleed op 23 november 1966 in Den Haag. Voor verdere informatie over deze kunstenaar mag ik verwijzen naar "De sneltekenaar Mr. Max en zijn werk", artikel in 'Mondain Den Haag' jaargang 3, nr. 23 van 24 mei 1929 en "Sterren en strepen (over Mr. Max)" in 'Deze week in Den Haag', jaargang 4 nr. 22 van 28 maart - 4 april 1941. Een volgend keer vertel ik misschien iets over Mr. Max' jongere broer Daniel, eveneens een interessante persoonlijkheid. Hij was bijvoorbeeld nationaal kampioen kunstrijden op de schaats, cabaretier en entertainer.

27 augustus 2005

Vier zusjes Engberts

Over de familie Engberts uit Vriezenveen had ik het in juni al eens in mijn bijdrage "De Rusluie". Nu wil ik het vooral hebben over de kinderen van de daar genoemde Engbertus Engberts en zijn echtgenotes, Gerharda Johanna Smelt, resp. Serafina Hennerika Smelt. Beide vrouwen waren dochters van Egbert Smelt en Hendrica ten Cate, waarbij Gerharda enkele jaren jonger was dan Serafina. Toch was Gerharda de eerste vrouw van Engbertus Engberts, maar zij overleed kort na de geboorte van hun eerste zoon. Deze kreeg enkele bekende nakomelingen, zoals Egbertus Engberts (schrijver van het boek 'Herinneringen aan Rusland', verschenen in 2004) en bijvoorbeeld ook de schrijver en arts Toon Tellegen. Ongeveer anderhalf jaar na de dood van Gerharda trouwde Engbertus met Serafina. Uit dit huwelijk werden nog eens zes kinderen geboren, waaronder vier meisjes. Het bijzondere is, dat deze dochters op een foto samen staan afgebeeld. Naar mijn schatting is de foto al voor 1870 genomen en toen was de kunst van de fotografie nog slechts enkele tientallen jaren oud. Op bijgaande afbeelding staan vlnr.: Hendrika Johanna (1846-1898), Gerharda Johanna (1848-1894), Egberta (1853-1936) en Johanna Hendrika (1837-1916).

Hendrika Johanna en Egberta zijn beiden getrouwd met zonen van de wijnhandelaar Herman Gijsbert Keppel Hesselink. Deze was ook een begaafd kunstschilder en hij schilderde Hendrika Johanna bij gelegenheid van haar verloving met Willem Frederik Keppel Hesselink in februari 1869, zoals bijgaande zwart-wit reproductie uit 1966 laat zien.

20 augustus 2005

Vegetariërs en geheelonthouders

Een beetje in het verlengde van mijn "In Memoriam Johanna van der Vliet" zoek ik gegevens van mensen, die zo in de tijd 1890-1920 vegetarisch zijn gaan leven. Ook geheelonthouders uit deze periode worden gezocht, evenals bv. dienstweigeraars. Ik vraag dit in het belang van een lopend historisch onderzoek naar dit soort mensen en hun organisaties. Wie heeft heel misschien nog op zolder de allereerste jaargangen van de 'Vegetarische Bode' liggen, dus vanaf 1897 tot 1906?