Translate

10 september 2010

Handboek familiegeschiedenis

Een handboek voor beginnende genealogen zou ik best nog eens willen samenstellen. Er bestaat natuurlijk wel al het een en ander, maar er is zeker nog een aantrekkelijke publicatie aan het assortiment toe te voegen.

Gisteren kwam ik in de boekenkast van mijn Engelse schoonzoon een kennelijk nog nooit door hem geopend boekje tegen met de titel "The Family History Record Book" van Peter Dewar uit 1991, ISBN 185145
6856, uitgave Pavilion Productions Ltd, London. "Neem maar mee", zei mijn dochter. Ik was verwonderd en sloeg het open. Gewoon erg mooi gemaakt! Met name de illustraties, vooral in de vorm van 19e eeuwse schilderijen, zijn prachtig. Ze hebben eigenlijk allemaal wel iets met het leven van mensen en families (en dus met genealogie) te maken. Twee van de mooiste laat ik hier zien, misschien gebruik ik later nog eens een plaatje uit het boek.

Links 'Registering the Birth' van Ralph Hedley (1848-1913). Dit stelt zeker het kantoortje van de St. Nicholaskerk in Newcastle upon Tyne voor, waar aangifte kon worden gedaan van geboortes en overlijdens. Daarnaast 'Reading the Will' van Frederick Daniel Hardy (1827-1911), voorstellende de opening van het testament van een overleden familielid. Over beide schilders en hun werk is op internet veel te vinden.

In het boek zelf beschrijft de auteur de voornaamste bronnen voor genealogisch onderzoek (geboorte-, huwelijks- en overlijdensakte), kerkelijke registratie, volkstellingen, Mormonen en andere openbare bronnen, zoals militairen. Verder verwijst hij naar testamenten, gaat in op migratie en de mogelijkheid om een professionale genealoog in te schakelen. Tenslotte een lijst van literatuur en van genealogische verenigingen in de wereld (voor Nederland wordt het CBG genoemd). Het tweede deel van het boek (dat in totaal 112 pagina's telt) bestaat o.a. uit zelf in te vullen genealogische overzichten, persoonsbladen en notities.
Wat in 1991 duidelijk nog niet aan de orde was is de rol, die hedentendage het internet speelt bij het beoefenen van de genealogie. Als ik zelf nog eens een handleiding zou gaan schrijven, dan biedt dit boek volop inspiratie.

Morgen geef ik trouwens een workshop genealogie bij de startdag van mijn kerkelijke gemeente. Dat heb ik ook vorig jaar gedaan en het heeft enkele enthousiaste mensen aangemoedigd om zich intensiever met hun familiegeschiedenis te gaan bezighouden. Zo nu en dan kon ik ze ook later nog van advies dienen.

15 augustus 2010

De Hesselink Saga

Sinds een jaar of twintig heb ik hier een exemplaar liggen van de Duitse vertaling van het Engelse meesterwerk van de Nobelprijswinnaar John Galsworthy: 'The Forsyte Saga". Ongelezen, wel te verstaan. Tot voor enkele weken, toen ik een boek zocht om mee te nemen naar mijn vakantieadres. De korte inhoud van het boek is na te lezen op Wikipedia. Achterin het boek bevindt zich een genealogisch schema van de Forsytes.

Zoals de schrijver zelf in het boek aangeeft, herkennen veel mensen uit veel families zich in de uitgebeelde figuren, met andere woorden, er zouden veel families als Forsyte zijn. Zo verging het mij ook. Het is een prachtig boek (ik ben nu op blz 553, precies halverwege) en ik kan mij goed voorstellen, dat er grote parallellen bestaan tussen Forsyte en Hesselink in de 19e eeuw. Ook mijn familie zou voldoende stof kunnen opleveren om een dikke pil te gaan schrijven, een Hesselink saga.

Ik denk dan bv. aan Matthieu (1810-1834), die ruzie met zijn ouders kreeg en als militair van een vreemdelingenlegioen sneuvelde in Portugal. Of aan zijn broer Willem (1805-1843), die klerk was in Sumatra en stierf in het huis van zijn collega Eduard Douwes Dekker (alias Multatuli). Hein (1808-1860), een andere broer leed aan depressies en had zelfmoordneigingen. Een verdere broer was Herman (1811-1888), die een begenadigd kunstschilder was, maar zijn wijnhandel uiteindelijk belangrijker vond. Ook over hun zussen, getrouwd met welgestelde heren, valt zeker een of ander sappig verhaal te vertellen. Om nog maar niet te spreken van het leed veroorzaakt door vroege sterfgevallen.

Een generatie later schoot Hendrik (1857-1899), die jurist was, zijn vrouw dood en even later zichzelf. Zijn broers Willem en Kees waren compagnons en zwagers, maar kregen slaande ruzie, die levenslang zou duren. Kees scheidde in 1902 van zijn vrouw. Er waren bekende schrijfsters in de familie. Harry leefde een avontuurlijk bestaan in Indië, Frankrijk en Italië. Een andere Willem was een zeer bekende sneltekenaar. Diens neef Willem was een internationaal bekende voetballer. Dora leefde vele jaren in Spanje. En ga zo maar door. Een verhaal van bezit, geld, schoonheid, liefde, haat en nijd. Geplaatst in de tijdgeest van de 19e en 20e eeuw. Inclusief de Victoriaanse tijd.


Welke schrijver voelt zich geroepen het verhaal op te pikken? Kom op Harry Mulisch, misschien uw laatste kans om die Nobelprijs toch nog in de wacht te slepen! Maar dan wel opschieten, Galsworthy deed 16 jaar over het schrijven van het boek....
En vooruit, ik lever dat genealogische schema wel aan.

Een kleine anekdote over Mulisch: Ruim 40 jaar geleden zat ik nogal eens koffie te drinken in het "Americain" bij het Leidseplein in Amsterdam. Daar werd regelmatig omgeroepen: "Telefoon voor de heer Mulisch!". Er werd sterk vermoed, dat in veel gevallen hij zichzelf opbelde....

Het boek is meermalen verfilmd, de serie is op 4 DVD's te koop bij de
NCRV, maar ook bij bol.com, voor weinig geld. Zelfs indien maar half zo mooi als het boek, dan nog de moeite waard!

Bij de afbeelding: Vooromslag van het boek, voorstellende Jolyon Forsyte, gestorven op een bank op zijn landgoed, met zijn hond Balthasar, die het allemaal bewust meemaakte. De uitgave is van Deutscher Taschenbuch Verlag, ISBN 3-423-10890-8. Het prachtige Duits is van Jutta Schlösser.

14 augustus 2010

Opgravingen in Alkmaar

De laatste weken is Alkmaar diverse malen in het nieuws geweest vanwege vondsten van menselijke resten, die hoogstwaarschijnlijk stammen uit 1573, toen de stad werd belegerd door de Spanjaarden. En waar de victorie begon! De aangetroffen geraamtes betreffen kennelijk Alkmaarders, die betrokken waren bij de verdediging van de stad. De geleerden zijn het er momenteel niet over eens, of de mensen zijn gesneuveld binnen de muren van de stad, of daarbuiten. Ook wordt ruzie gemaakt over de doodsoorzaak. Gebruikten de Spanjaarden vooral zware kanonskogels, of werden de kanonnen volgestopt met spijkers en schroot? Deskundigen van de Leidse universiteit, die de leiding hebben over de opgravingen, zullen zich hier ongetwijfeld nog een mening over gaan vormen. Leidse studenten hebben grotendeels de geraamtes blootgelegd en onderzocht. Op 29 juli heb ik enkele foto's van de werkzaamheden kunnen maken op de Paardenmarkt, die binnenkort compleet wordt heringericht.

Bij recentere graven zou je van grafschennis spreken, maar hier moet een en ander bijdragen aan de geschiedkunde. Ik vond het toch wel heel bijzonder om te zien, hoe het in zijn werk gaat en hoe voorzichtig de studenten met de vondsten omgaan. Penseeltjes, tandenstokers, dat soort dingen worden gebruikt. En ook zij willen de doden zo snel mogelijk weer met rust laten.

Bij het toeschouwen komen toch allerlei gedachten boven. Per slot van rekening heb ik Alkmaarse voorouders en zouden die botten daar misschien van een van hen zijn? Zeer onwaarschijnlijk, maar niet geheel onmogelijk. En dat is toch raar, eventueel de resten van een verre voorzaat te zien, die 400 jaar voor mij is geboren.

Dat brengt mij ook bij een los eindje in mijn genealogisch onderzoek, want ik zou heel graag willen weten, of Willem Maartens Fencker (Venker) een geboren Alkmaarder was. We hebben het dan over het jaar 1665 of zo. Hetzelfde geldt voor Daniel Daniels de Vrij, geb. ca. 1652. Wie hier iets over weet mag het zeggen! De Alkmaarse archieven laten er verder niets over los.

17 juli 2010

Naar Kaapstad in 1860

De afgelopen weken zijn veel Nederlanders even op een "op en neertje" naar Zuid-Afrika gereisd. Ik heb geen idee wat het gekost zal hebben, maar misschien wel zo'n € 500. Of haal je daarvoor alleen Libië?

Over enkele maanden zal het precies 150 jaar geleden zijn, dat mijn betovergrootvader Herman Gijsbert Keppel Hesselink een reis naar Zuid-Afrika maakte. Ik schreef daar in 2007 al eens over in het artikeltje "Attestatie". Hij betaalde voor de reis naar Kaapstad een bedrag van ƒ1050. Dat was toen echt een hele hoop geld. Het passagebiljet voor de reis naar Kaapstad met het barkschip "Agatha Maria" is hier te zien. Naast zijn zoon Willem (14) ging dochter Leentje (18) dus ook mee. Op 1 maart 1861 zou zij te Kaap de Goede Hoop trouwen met Johan Hendrik Junius en dit was dus de aanleiding voor de hele expeditie. De foto van vader en zoon is ter gelegenheid van hun reis gemaakt. Helaas heeft ooit iemand deze op een afschuwelijke manier 'verbeterd'.

Op 24 november 1860 vertrokken zij van Nieuwediep. Na 68 dagen zeilen liep het schip de Tafelbaai binnen. Op 25 april 1861 scheepten vader en zoon zich weer in op de Engelse mailboot "Lelt" (Leentje bleef in Zuid-Afrika achter). Onderweg deden zij het eiland St. Helena aan, waar zij het huis en graf van Napoleon bezochten. Na 41 dagen kwamen zij in Engeland aan. Omstreeks 9 juni waren zij weer thuis.

Jaren later, in 1881, schreef hij in "De Navorscher" (blz. 555/556) over deze reis naar aanleiding van een artikel van dr. R. Fruin over Erasmus. Hij vergiste zich wel twee jaar (volgens hem was het in 1859 geweest), maar zijn verhaal is erg leuk om te lezen.

En nu ben ìk het, die vraagt, of niet iemand genegen is omtrent deze zaak eenige inlichting te geven!

14 mei 2010

MyHeritage Award

An English translation is provided as a comment to the article (see beneath).

Een dezer dagen ontving ik een zo op het oog eervol emailbericht van de Nederlandse tak van
MyHeritage, die trouwens in Londen zetelt. Ze waren op zoek geweest naar blogs van amateurs, die het waard waren een prijs te ontvangen. Meer hierover op hun site. GIJS'geneaLOG hadden ze uitgekozen vanwege de originaliteit van het thema, de inhoud en de reguliere updates. Of ik bereid was de prijs aan te nemen. Dan zou ik worden opgenomen in de lijst van winnaars en ik zou een html badge ontvangen om deze op te nemen in mijn blog. Leuk toch?

Nou had ik een tijd geleden al eens naar het MyHeritage concept gekeken, zonder heel erg onder de indruk te zijn gekomen. Er zitten wel een paar gimmicks in, zoals de mogelijkheid van fotoherkenning. Je kunt dan te weten komen, welke bekende en onbekende persoonlijkheden gelijkenis met jouw foto vertonen. Verder kun je hun eigen genealogische software aanschaffen en lid worden van diverse communities. Tenslotte is het heel groot en massaal. De betrouwbaarheid van de gepresenteerde familiegegevens is niet of nauwelijks te controleren.

Maar ik had nog even verder gekeken ook en wel naar de algemene voorwaarden voor deelname. Toen ben ik toch wel even geschrokken. Zelden ben ik voorwaarden tegengekomen, die zo eenzijdig in het belang van een aanbieder van een dienst zijn opgesteld. Enkele citaten:

"Wij behouden ons het recht voor om elke bepaling van deze voorwaarden naar eigen goedvinden te wijzigen".
"Wij behouden ons eveneens het recht voor om naar eigen goedvinden een familiesite te weigeren, niet te publiceren of te verwijderen, op gelijk welk ogenblik, al dan niet met reden, met of zonder voorafgaande kennisgeving en zonder financiële of andere schadeloosstelling, indien wij menen dat de familiesite deze Overeenkomst overtreedt".

"De familiesites van MyHeritage.com onder het gratis Basic-plan worden als inactief beschouwd wanneer ze gedurende een periode van 30 opeenvolgende dagen niet bezocht zijn door een Lid of door de Webmaster van de site".
"Door inhoud op de Website te publiceren, verleent u ons een royaltyvrije, wereldwijde, eeuwigdurende en niet-exclusieve licentie om de inhoud te hosten, te kopiëren, te publiceren en te distribueren".
Gekker moet het toch niet worden!
"Wij behouden ons het recht voor om de Dienst op gelijk welk ogenblik geheel of gedeeltelijk op te schorten. De heruitgave, online of elders, van de inhoud van de openbare gedeelten is verboden"
.
"U verbindt zich ertoe om ons, onze werknemers en bestuurders en elke derde partij die in onze naam optreedt te vrijwaren voor elke eis, schade, geschil, verlies van baten en kosten (met inbegrip van juridische kosten) die zouden voortvloeien uit uw schending van deze Overeenkomst".
"Wij behouden ons het recht voor om naar eigen goedvinden deze Overeenkomst of de Dienst op gelijk welk ogenblik te wijzingen. Wijzigingen van de Dienst zullen op de Website gepubliceerd worden. Indien u een deel van deze Overeenkomst of een wijziging van deze Overeenkomst of de Dienst niet kunt aanvaarden of indien een wijziging ertoe leidt dat u de Overeenkomst niet langer kunt naleven, moet u het gebruik van de Dienst stopzetten. Door de Dienst nu of na wijzigingen van deze Overeenkomst te blijven gebruiken, geeft u te kennen dat u de wijzingen aanvaardt en als bindend beschouwt.
Deze Overeenkomst wordt geregeld door de wetten van de Staat Israël. Alle geschillen in verband met de uitvoering, de prestatie en/of de afdwinging van deze Overeenkomst zullen behandeld worden door de rechtbanken van Tel Aviv, Israël".

Meer over MyHeritage in deze kritische bijdrage.

U begrijpt het al, ik heb een mailtje teruggestuurd en bedankt voor de lovende woorden, maar dat ik MyHeritage geen sympathieke club vind op grond van de algemene voorwaarden. Laat die prijs maar zitten. Ik kan niemand aanraden lid (deelnemer) van MyHeritage te worden en ik wil dus ook geen badge op mijn site plaatsen. Wel kreeg ik meteen een vriendelijk antwoord van "geen probleem" en of ze mijn commentaar mochten doorsturen naar het hoofdkantoor. Wat ik heb toegestaan. En wat heb ik nu? De bevestiging, dat ook een grote organisatie als MyHeritage waardering heeft voor mijn publicaties. Zouden ze mijn blog willen kopen? Ze kopen wat los en vast zit op het genealogische web. Vast en zeker hebben ze Bob Coret ook al benaderd om diens spullen over te nemen. Je laat ons toch niet in de steek, Bob?

Mijn prijs is na dit stukje wel hoger geworden.

29 april 2010

Feest op 28 mei

28 mei is een dag waar ik naar uitkijk. Want dan is het feest. Of het een groot of een klein feest wordt zal op die dag blijken. Feesten kun je natuurlijk altijd en overal en het hoeft niet veel geld te kosten. Het mooist is een gratis feest, waar veel te beleven valt. Op 28 mei is dat het geval. Op die dag komen een aantal historische kranten online, zoals te lezen valt op de site van de Koninklijke Bibliotheek. Tot mijn grote genoegen zit daar de Middelburgsche Courant bij, die mij bijzonder interesseert vanwege schipper Aart van de Kamer en zijn slavenschip "De Verrekijker", waarover ik al eerder schreef. Lang heb ik aangenomen, dat Aart tijdens de reis is overleden, maar dat is vrijwel zeker toch niet het geval. Het bewijs hoop ik in die krant uit 1778 te vinden. Met daarbij wellicht nog een schat aan nadere gegevens.

Ook het Algemeen Handelsblad en de Staats-Courant kunnen nog veel interessants opleveren. 28 mei ben ik niet bereikbaar dus. Telefoonstekker eruit, batterijtje uit de deurbel halen...

28 april 2010

Dropbox

Sinds een jaar werk ik nu op een Apple computer, thuis voornamelijk op een Mac mini, onderweg op een Macbook. En ik moet zeggen, na wat onwennigheden in het begin loopt het zaakje gesmeerd. De problemen met vastlopers zijn weliswaar niet geheel ten einde, maar wat een verademing na al het gedoe met de PC waarop Vista was geïnstalleerd (en andere PC's met alle voorgangers van Windows Vista, tot en met Windows 3.1). Geef mij eigenlijk dan toch maar liever DOS, waarmee ik nog ben opgegroeid.

Zowel op de Mac mini als op de Macbook heb ik het genealogische programma Reunion gezet, waar ik heel tevreden mee ben. Maar werken met twee computers heeft wel zo zijn nadelen en beperkingen. Wat je nodig hebt is namelijk een en dezelfde database (qua inhoud), waarmee met beide computers kan worden gewerkt. Een optie is het gebruik van een USB stick, waar de bestanden zijn opgeslagen. Ga je de andere computer gebruiken, stop de stick dan daarin en problemen zijn zo goed als uitgesloten. Je hebt immers echt maar 1 fysiek bestand, dat wordt bewerkt. Maar eigenlijk wil je toch werken vanaf de harde schijf en zoek je een geliktere oplossing om ervoor te zorgen, dat het bestand op de mini en op de laptop steeds identiek aan elkaar zijn. Als het kan automatisch. Uiteraard is het wel mogelijk om via het lokale netwerk een gegevensbestand van de ene naar de andere computer te kopieren.

Eind januari kwam mijn zoon met de ideale oplossing: Dropbox. Installeer dit op beide computers en de bestanden worden continue gesynchroniseerd. Het werkte meteen en was het ei van Columbus. Totdat het mis ging en conflicterende bestanden werden gerapporteerd. Dat kwam kennelijk daardoor, de op een gegeven moment beide computers tegelijkertijd werden gebruikt en Reunion daarbij open stond. Toen werkte het niet zoals gedacht. Handmatige correctie van de gewijzigde gegevens werd noodzakelijk. Een foute database is het laatste, dat je wilt hebben. Per slot van rekening is daar 20 jaar met grote zorgvuldigheid aan gewerkt.

Een aantal malen heb ik met deze problemen te maken gehad en soms bleven deze zelfs onopgemerkt. Verleden week bleek mijn voorvader Nicolaas Hendrik Phillipson (1761-1803) plotseling 2 moeders te hebben, zijn echte en een andere (pas ingevoerde) vrouw, die in de plaats was gekomen van zijn vader Tobias. De laatste was compleet uit het bestand verdwenen. Alle alarmbellen zijn toen gaan rinkelen en even had ik helemaal geen zin meer in mijn genealogische hobby. Wat een ellende! Want nu moet ik terug gaan naar het bestand, zoals dat was voor Dropbox werd geinstalleerd en vervolgens alle honderden wijzigingen, die sindsdien hebben plaatsgevonden gaan proberen te reconstrueren. Gelukkig maak ik wel gebruik van de Time Machine en is de prullenbak niet geleegd. Reunion houdt zelf bij, wanneer een persoonskaart is gewijzigd, dus ik kan nagaan, welke dat sinds januari zijn geweest. Het moet te doen zijn, maar het wordt een heidense klus.

Dropbox laat ik vallen als een baksteen.

Het was even zoeken naar een passende illustratie!

4 april 2010

Vijf generaties terug en vooruit

Mijn oudvader (dat is de vader van mijn betovergrootvader) Willem Frederik Hesselink heeft tijdens zijn leven (1774-1852) bepaald aan mij gedacht, toen hij een overzicht opstelde van zijn 11 kinderen, incl. jaar van geboorte, dag en uur van geboorte, wanneer gedoopt, door wie gedoopt en naar wie zij zijn vernoemd. Hij moet hebben geweten, dat latere familiehistorici van zulke gegevens zouden smullen. Laten wij daar lering uit trekken en ook zo secuur op schrift stellen, wat genealogen in de generaties die na ons komen zal interesseren. Gun zo ook hen het plezier van betrouwbare, gedetailleerde informatie over hun voorouders, die 100 of 200 jaar eerder hebben geleefd. Over ons dus. Want bijna iedere generatie brengt wel een familielid voort, die er een genealogische hobby op na houdt.
Mijn oudvader heeft dat inderdaad prachtig gedaan, zoals hier is te zien. Op de achterzijde van het blad beschrijft hij onder meer de geboorte van zijn jongste kind en ook haar overlijden een jaar later. In dit speciale geval lieten zijn vrouw en hij de naamgeving over aan de predikant. Het kindje was 2 maanden te vroeg geboren, omdat het slecht met de moeder ging (zij is 14 dagen later overleden). Het meisje was 'zwak en teder zonder voorbeeld', 'een engelagtig wigt'. De naam moest troost en bemoediging schenken en het werd dus Josephine Benjamine. Het kind werd op zondag op het stadhuis van Zutphen aangegeven.
Tevens weet ik nu zeker, dat GIJS'geneaLOG een andere naam zou hebben gehad, als Willem zijn 7e kind niet naar diens oom en tante (Herman Hesselink, gehuwd met Gijsberta van den Ham) zou hebben genoemd. Zo heeft hij meer interessante familiegegevens verstrekt, die mij als genealoog van de familie nu ongelofelijk goed van pas komen. Dat moet hij 200 jaar geleden hebben voorzien. Bedankt, oude opa Willem! En succes, mijn opvolgers van het jaar 2210! Of zo.

Het portret stelt Engbertus Engberts voor, geschilderd door zijn schoonzoon Herman Gijsbert Keppel (particuliere collectie).

27 maart 2010

Alvazaal (3)

Op 29 december 2007 en 8 februari 2008 schreef ik al eerder over de Alvazaal. Voor u verder leest is het wellicht handig om die bijdragen nog eens te bekijken.

Er is reden om het verhaal te vervolgen. Ten eerste blijkt het onjuist te zijn, dat het gebouw tijdens de Tweede Wereldoorlog is vernietigd. In 1917 viel het al ten prooi aan de slopershamer vanwege de bouw van een
nieuw provinciehuis (we wisten al, dat het oude provinciehuis naast de Alvazaal was gesitueerd). Het was dit nieuwe bouwwerk, dat de slag om Arnhem niet heeft doorstaan. Maar er is ook beeldmateriaal opgedoken, dat ik nog niet kende. Naast de catalogus van het museum blijkt er ook een Museumgids te hebben bestaan, die rijk is geillustreerd. Fotoneef Ard en ik hebbben deze gids kort geleden in de bibliotheek van het Rijksmuseum in Amsterdam bekeken en gefotografeerd. Inmiddels is het boekje door Ard omgetoverd tot een PDF document. Mocht u zich hiervoor interesseren, laat u dat dan vooral weten. Naast o.a. plattegronden van de gebouwen, plaatjes van het interieur en van museumstukken worden ook de voorgevels van de diverse panden aan de Markt, de Marktstraat en de Hofstraat getoond. Bovendien het gebouw, waarin het entrepot was gevestigd. Omdat ik deze verder nauwelijks ergens ben tegengekomen, laat ik ze hier zien. Iedereen, die zich voor het historische Arnhem interesseert, zal hier met plezier naar kijken. De rest van de gids lijkt mij meer iets voor de specialisten te zijn.

21 maart 2010

Harry

In het algemeen durf ik te stellen, dat in mijn genealogische database niet veel personen zijn te vinden, die een criminele achtergrond hebben. Natuurlijk, er zijn uitzonderingen, zoals die broer van mijn overgrootvader, die in de bajes heeft gezeten wegens diefstal. Dat zelfs enkele malen. Maar door de bank genomen lijken het hele fatsoenlijke mensen te zijn (geweest). Ik zoek regelmatig in criminele procesdossiers, maar eigenlijk altijd tevergeefs. Jammer? Aan één kant wel ja, want het zijn juist ook die zwarte schapen, die kleur geven aan je familiegeschiedenis.

Maar nu heb ik toch weer beet gehad en wel trof ik Harry (uit privacy overwegingen noem ik alleen zijn roepnaam) aan in het archief van het Nederlandse consulaat in een Franse stad. Het gaat om de jaren 1935 tot 1937 en ook een beetje daarvoor en daarna. Ik kon dit archief raadplegen bij het Nationaal Archief in Den Haag, nadat ik via de inventaris op het spoor was gezet. Van Harry wist ik al het een en ander. Getrouwd rond 1915 met een Nederlandse, vertrok hij kort daarop met zijn vrouw naar Ned.-Indië, waar hij in diverse plaatsen heeft gewoond. Hij was technicus en later werkte hij als journalist bij kranten op Java, naar mij was verteld. Ook voetbalde hij in Batavia bij BVC. Hij keerde enkele malen naar Europa terug, zo ook in de jaren '20 naar Amsterdam, waar een zoon werd geboren. Volgens zeggen was de moeder een Europese operazangeres, met wie hij in Indië kennis had gemaakt. Een jaar of wat later dook hij plotseling op in Frankrijk, waar weer een andere vrouw een halfbroertje van zijn eerste zoon in de wereld zette. Hij is nogal hoogbejaard in Nederland overleden. Dat was zo ongeveer, wat ik van hem wist.

Tot ik in dat consulaire archief kon duiken. Daar bleken stukken in te zitten, die nog donkerder kanten van Harry lieten zien. Zo wordt er melding gemaakt van onzedelijke handelingen met jonge meisjes (10, 12 en 14 jaar) in Den Haag in 1927. Ook in Soerabaja moet zoiets zijn voorgevallen. Daarnaast wordt hij van diverse kanten beticht van verduistering van goederen en vervalsing van advertentiecontracten. Want het lijkt er nu op, dat hij in Indië geen sportjournalist, maar advertentie-colporteur was. Bij de geboorteaangifte van zijn zoon in Frankrijk beweerde hij getrouwd te zijn met de (niet-Nederlandse) moeder, maar die had inmiddels ruzie met hem gekregen en verklaarde, dat zij niet getrouwd waren. Voor de Nederlandse autoriteiten was het nog een hele toer om de geboorteakte gewijzigd te krijgen. Zij wilden voorkomen, dat het jongetje later aanspraak zou maken op de Nederlandse nationaliteit. Dat lukte uiteindelijk, de akte werd gewijzigd, het zoontje kreeg de achternaam van de moeder, met de aantekening "vader onbekend". Ondanks al zijn affaires met vrouwen wilde zijn wettige echtgenote niet van hem scheiden. Dat bracht hem er toe te proberen bij een consulaat documenten te bemachtigen, die hem in staat zouden stellen desondanks voor een tweede keer in het huwelijk te treden. Helaas voor hem wist de consul, dat hij nog getrouwd was en het feest ging dus niet door. Zijn vrouw in Den Haag hoorde hiervan en werd terecht ongerust. Drie jaar later trouwde hij alsnog met zijn uitverkorene (de ruzie was dus bijgelegd), nu weer in Indië. Zeer waarschijnlijk is het zoontje toen alsnog geëcht. Ik heb stellig de indruk, dat daar
van bigamie sprake is geweest, maar ik probeer dat nog uit te zoeken.

Zijn wettige eerste vrouw overleed in 1969.

De genealogische moraal van dit verhaal: Zoek in archiefinventarissen, die niet zo direct voor de hand liggen. Je kunt er schatten in vinden. Zoals zwarte schapen.

14 maart 2010

Genesis 5

Genealogie is al zo oud als de mensheid. Genesis is het eerste boek van de Bijbel en in het vijfde hoofdstuk staat het geslachtsregister van Adam tot Noach. De reeks van namen is zeker niet toevallig, want de namen hebben alle een betekenis en als je die op de juiste volgorde opleest, dan ontstaat het volgende:
Naam en betekenis
Adam: mens
Seth: geplaatst
Enos: sterveling
Kenan: verdriet
Mahalalel: gezegende God
Jered: neerdalen
Henoch: Gezalfde
Metuselach: zijn dood
Lamech: smaken
Noach: rust en vertroosting

Hieruit volgt dus: De mens is als sterveling geplaatst in verdriet, maar de gezegende God zal Zijn Gezalfde doen neerdalen. Zijn dood zal rust en vertroosting doen smaken.

Op deze manier vindt je de hele bijbelse boodschap terug in dit geslachtsregister uit Genesis 5! Genealogie is dus lang niet zo saai als het soms misschien lijkt.

Een stuk verder gaat de volgende video, met het geslachtsregister van Adam tot Jezus. Maar het werkt op dezelfde manier. Helaas is de film niet in het Nederlands, maar in het Engels (en het is meteen de eerste video op GIJS'geneaLOG). De film kan schermvullend worden weergegeven.



Kort geleden kocht ik trouwens het boek van de genealoog en historicus Sir Laurence Gardner, dat het vervolg is op Het Heilige Bloed en de Heilige Graal. De titel is intrigerend: "De erfopvolgers van de graal" met als ondertitel "De verborgen genealogie van Jezus en zijn koninklijke nazaten". Het is een dikke pil van meer dan 500 bladzijden en ik verwacht een spannend boek. En als genealoog zal ik zeker vooral letten op de bewijsvoering. Want die lijkt mij lastig te leveren. Misschien kom ik er na lezing nog eens op terug.

1 maart 2010

Brons

Tegelijk met de Olympische Winterspelen ging de verkiezing Genealogisch Goed ten einde. Ook dit blog wierp zich in de strijd, geheel volgens de olympische gedachte "Meedoen is belangrijker dan winnen". Je bekijkt je tegenstanders eens en je komt tot de conclusie, dat je misschien een outsider voor eremetaal bent. Dit vooral vanwege het unieke karakter van GIJS'geneaLOG. Mijn persoonlijke favoriet was De Amsterdamse Drosten van Bert Bolle, maar die kwam er bij de publieksstemmen niet aan te pas (of deze publicatie in de voorselectie van 12 van de jury zat weet ik niet). In die categorie won Het Groene Graf van Eric van der Ent, inderdaad een prachtige site, maar het grote verschil met nummer 2 verbaast mij toch wel. In de eindrangschikking kwam mijn blog op plaats 18 (van de 77), dus zo'n beetje subtop.

De jury stemde heel anders dan het publiek en koos de Website Stichting Familiearchief de Clercq als beste genealogische internetpublicatie van 2009 (bij het publiek eindigde deze in de achterhoede!). Ik kan vrede hebben met deze uitverkiezing, die een zeer professionele uitstraling heeft. Gefeliciteerd! Op de tweede plaats kwam Hans Zijlstra's Sneuper Blog Historische Vereniging Noordoost Friesland. Ook die keuze kan ik billijken. Op de derde plek schaarde de jury GIJS'geneaLOG, de virtuele bronzen plak dus! Dat ik daar verguld mee ben moge duidelijk zijn.

27 februari 2010

Archief en mens

Tell me, and I'll forget,
Show me, and I may remember,
Involve me, and I'll understand.
(Chinese wijsheid)


Dit plaatje kwam ik ergens tegen op internet en geeft goed weer, waar het in het genealogisch onderzoek om draait: Het door middel van archiefstukken achteraf zichtbaar maken van de contouren van een persoon, die kortere of langere tijd geleden heeft geleefd. Maar ook van de samenleving, waarvan deze persoon toen deel uitmaakte. Het is deze voorbije samenleving, die van invloed is op de wereld van nu.
Het leven houdt ons dus ook een achteruitkijkspiegel voor. Zet de pook in de versnelling, geef gas, maar hou die spiegel in de gaten.

Zullen de generaties na mij straks denken, dat ik filosofisch ben aangelegd? Dan hebben ze het mis.

De tekening heb ik voorlopig maar eens als een soort mascotte bij het welkomstwoord van GIJS'geneaLOG geplaatst.

21 februari 2010

Robin Johanna Eveline

Portret van Robin Johanna Eveline Hesselink, ca. 36 uur 'oud'.

19 februari was het groot feest: Onze kleindochter is geboren om 05:06 uur in Utrecht en zij kreeg van de ouders de naam Robin Johanna Eveline. Gelukkig maken de baby, haar ouders en wederzijdse grootouders het goed!

Maar op de namen wil ik graag even dieper ingaan.
Robin vonden ze gewoon een mooie naam en in het Nederlands en Engels is het een m/v naam. In de meeste andere landen schijnt het uitsluitend een jongensnaam te zijn. Het Meertens Instituut gaf hier uitsluitsel over. Eveline is een vernoeming naar de beste vriendin van de moeder, die de ouders ooit bij elkaar heeft gebracht. Dit doet mij een beetje denken aan de naamgeving in bv. de 18e eeuw, toen het ook al heel gebruikelijk was om kinderen te vernoemen en dan vooral naar familie (ouders, grootouders, tantes, etc.). Met name in Amsterdam heb ik vaak vastgesteld, dat het kind werd vernoemd naar een van de doopgetuigen, in de regel een vriend of vriendin. Dat lijkt toch op dit geval van Eveline.

Maar waarom Johanna? Daar konden de ouders eigenlijk niet omheen, omdat alle vier de overgrootmoeders van de baby Johanna heetten! En dat is toch niet alledaags. Daarom noem ik ze maar eens:

Johanna van der Vliet, geb. Scheveningen 20-9-1908, overl. Gletsch 20-6-1965.

Johanna Petronella van der Maade, geb. Rijen 10-11-1914, overl. Zaanstad 9-11-1995.
Johanna Maria Albertina Sanders, geb. Leiden 23-09-1904, overl. Eindhoven 16-2-1996.
Johanna
Catharina Heijndijk, geb. Almelo 25-4-1928.

De populariteit van de naam Johanna is lang niet meer zo groot als vroeger het geval was. Nog maar 50 jaar geleden ontvingen veel kinderen deze naam en dat gold ook voor de eeuwen daarvoor. Sinds de 9e eeuw werd deze vrouwelijke vorm van de naam Johannes in Frankrijk gebruikt. Bij Johannes wordt vooral gedacht aan Johannes de Doper. Om die reden was het bijvoorbeeld in Duitsland lange tijd gebruik om jongetjes de doopnaam Johann(es) te geven, die vooraf ging aan een tweede naam, bv. Andreas of Matthias. Later gingen ze dan door het leven als Andreas/Andries/Dries, resp. Matthias/Matthijs/Thijs. De doopnaam Johannes werd dus zelden of niet gebruikt. Vreemd genoeg ben ik dit fenomeen bij meisjes veel minder vaak tegengekomen.

Robin zal het goed hebben, vooral ook wanneer wij als grootouders mogen oppassen. Wanneer je verwennerij tenminste goed noemt.
..

11 februari 2010

De opa van mijn opa

De uitgave zat er al een hele tijd aan te komen en vanaf nu kan deze besteld worden! "DE OPA VAN MIJN OPA" is de boektitel geworden en neef Ard en ik hebben het met erg veel plezier samengesteld. Hij is veel meer fotograaf en vormgever dan genealoog, bij mij is dat precies omgekeerd. Een perfecte match en een fantastische samenwerking. Hopelijk straalt dit ook af op de inhoud van het boek. U leest er meer over in de folder.

Genealogisch gezien is het een stamreeks, waarbij strikt de directe mannelijke lijn is gevolgd, te beginnen bij onze grootvader Engbertus Hesselink, die leefde van 1879 tot 1930. Hij was houtvester en bosbouwkundige. Het boek besluit met de vroegst bekende voorvader Harmen Hesselink, die leefde in Varsseveld rond het midden van de 17e eeuw.

In feite hebben we ook nog een boekje-in-een-boekje gemaakt, door een uitvoerige fotoindex bij te voegen met veel aanvullende informatie. Als bijlagen zijn de stamreeks en een nakomelingenoverzicht van Engbertus opgenomen.

Voor familieleden ver en dichtbij lijkt mij dit boek een 'must'. Dit geldt dus ook voor hen, die afstammen van Keppel Hesselink. Maar ook anderen zouden best eens belangstelling kunnen hebben. ISBN/EAN: 978-90-815201-1-9.

Het boek is te bestellen en gedeeltelijk in te zien via de Blurb Bookstore. De prijs bedraagt € 25,00, excl. verzendkosten.

7 februari 2010

Karel de Grote

Bij de afbeelding: Kroning van Karel de Grote tot keizer door paus Leo III op 25 december 800.

Tot mijn vreugde kan ik u mededelen, dat mijn nieuwe naam Gijsbert de Grote is. Op die naam heb ik recht, omdat ik net als Karel de Grote 1 meter 92 centimeter ben. Immers, waarom hij wel en ik niet? Verder is er weinig overeenkomst, ik mis zijn snor en ook zijn dikke pens.


Maar alle gekheid op een stokje, keizer Karel is voor nogal wat genealogen een mythische figuur, waarvan men maar al te graag af wil stammen. Lange reeksen van namen zijn opgesteld om die verwantschap aan te kunnen tonen. Of het helemaal klopte of niet, dat deed er vaak niet toe. Wie zou het ook ooit controleren? Boeken zijn er over geschreven, of moet ik zeggen overgeschreven? In ieder geval bestaat er veel onzin op dit gebied.

Over Karel (ook wel eens oneerbiedig de 'operettekeizer' genoemd) is redelijk veel bekend en ik verwijs maar weer eens naar Wikipedia. Er staat zelfs in, met welke dames hij allemaal het bed heeft gedeeld (wat dat betreft heeft hij als vorst vele navolgers gehad, als we de verhalen mogen geloven kon bv. de overgrootvader van onze huidige koningin er ook wat van). Het Wikipedia artikel zegt ook iets over de genealogie van Karel de Grote. Zo zou ongeveer 4% van de Europese bevolking van hem afstammen (anderen zeggen alle Europeanen, maar dat lijkt sterk overdreven). Die 4% kunnen ieder wel via heel veel verschillende lijnen (honderden, duizenden?) met Karel zijn verwant .

Het onderzoek naar de nakomelingen van Karel de Grote is binnen de genealogie een aparte tak van sport, die grote deskundigheid vereist. Per slot van rekening leefde hij 1200 jaar geleden en moet die periode via bewaard gebleven documenten, die als het ware aan elkaar geplakt moeten worden, worden overbrugd. Daar zitten de Middeleeuwen bij. Boeiend? Zeker! Moeilijk? Zonder twijfel. Als al die spullen in één archief lagen, dan was het nog tot daaraan toe, maar ze liggen verspreid over Europa.

De Karel genealogen hebben ingezien, dat er toch veel wildgroei is ontstaan en ze willen de feiten beter gaan scheiden van de fabels. Althans, dat las ik op de website kareldegrote.nl. Het is gebleken, dat vele reeksen onbetrouwbaar zijn en het doel is nu om de kwantiteit te beperken ten gunste van de kwaliteit. In het vervolg worden stamreeksen opgesteld, die vanaf 800 niet verder gaan dan tot 1700. Er zal vooral worden gelet op het juiste gebruik van de bronnen en dus op de bewijsvoering. Deze reeksen worden samengevat in een parenteel (=overzicht van alle nakomelingen) van Karel de Grote en je kunt dan zelf het spoor eventueel oppikken bij een van je voorouders, die rond 1700 leefde, en van wie je zeker weet, dat je van hem of haar afstamt.

Een ontwikkeling, die met enthousiasme te begroeten is. Zo kan ik mijn eigen reeksen naar Karel misschien eindelijk gaan verifiëren. Want ik heb er altijd al met enige achterdocht naar gekeken. Ooit klakkeloos overgeschreven, weet u wel.

4 februari 2010

Lustrum

Mr. Bean stuurde zichzelf kerstkaarten. Van wie zou hij ze anders hebben moeten krijgen? Deze kaart heb ik mij ook maar zelf gestuurd, want GIJS'geneaLOG bestaat alweer 5 jaar. In blogland is dat niet niks. Dit realiseerde ik mij bij het doorkijken van het archief. Inderdaad, niet te geloven. Gemiddeld heb ik bijna iedere week iets gepubliceerd en dat met veel plezier. Want daar doe ik het toch voornamelijk voor, voor mijzelf. Ik kan dan wel via Google Analytics gedetailleerd bekijken, hoeveel en welke bezoekers mij met een bezoek vereren, maar ik kijk daar eigenlijk maar zelden naar. Ook indien vrijwel niemand zich zou interesseren, dan nog zou ik blijven schrijven. Wanneer anderen het ook nog nuttig of leuk of interessant vinden, dan is dat natuurlijk mooi meegenomen. Daarbij houd ik het graag simpel en misschien kan ik daardoor het stamboomonderzoek mee helpen te populariseren.

Intussen heb ik wel een aardig beeld gekregen van wie die anderen zijn.

Ten eerste de toevallige passant, die bijvoorbeeld via een zoekterm in Google op de site terecht komt. Misschien genealogisch geinteresseerd, maar dat hoeft helemaal niet. Van hem of haar hoor je verder niet veel, maar ik hoop toch, dat mijn verhaaltjes in goede aarde zijn gevallen. Ik probeer altijd verre te blijven van genealogisch vakjargon en op een populaire manier over mijn hobby te schrijven. Misschien heeft hierdoor wel deze of gene het genealogische virus opgelopen, dat zou leuk zijn.

Verder het familielid, in de ruimste betekenis van het woord. Wellicht delen wij gewoon maar een verre voorouder, maar het kan ook m'n zus in Amerika zijn. Vaak komt zo iemand binnen via de database. Mijn onderwerpen zijn meestal gebaseerd op een persoonlijk gegeven (bv. een bepaalde voorouder), maar ik probeer dit op zo'n manier te behandelen, dat het niet alleen voor familie, maar ook voor buitenstaanders leuk is om te lezen of iets van op te steken. Dus een persoonlijk item presenteren als iets meer algemeens, dat is mijn recept. Van deze groep krijg ik dikwijls response, en dat vanuit de hele wereld. De meeste reacties overigens niet via een commentaar op de site, maar via email.

Niet te vergeten zijn ook de freaks, de genealogen dus. Ook zij zullen soms wat hebben aan de links naar bronnenmateriaal of andere sites. Of aan bepaalde ervaringen dan wel tips. Successen en teleurstellingen kun je met hen delen. Met een aantal onderhoud ik goede kontakten.

De site zelf is in de afgelopen 5 jaar twee keer gemoderniseerd, de laatste aanpassing betrof de titelregel, waarbij een van die freaks (Richard) mij heeft geholpen. Hij ontwikkelde het bijzondere lettertype. Dank nog daarvoor, Richard! Wat ik verder ook goed vind is de layout, die ik verder bij blogs niet zo vaak zie. In iedere resolutie, bij iedere scherm- of vensterbreedte wordt namelijk het scherm cq venster altijd helemaal gevuld en blijft alles zichtbaar. Ik vind dit een groot voordeel.

Als hoogtepunt in deze periode beschouw ik toch wel het mailtje van het jaar uit 2007.

Dit waren zo enkele bespiegelingen ter gelegenheid van het lustrum. Of u het nou leuk vind of niet, ik blijf dus schrijven. Nog 5 jaar?

3 februari 2010

1865 was een goed wijnjaar

Men schimpt op 't edelst vocht, dat ooit de aarde bood,
Maar 't zegepraalt weldra, en wordt door elk vergood,
In 65 kwam, weer nectar op de aard.
Een glas vol geeft meer vreugd, een flesch is veel meer waard,
Als 't gansche vat vol bier; - en, wat Schiedam kan brouwen,
Kan nu gerust de domkop houwen.

Met dit rijm leidt Veritas, pseudoniem van Herman Gijsbert Keppel Hesselink, zijn boekje met de titel "De wijn. Iets over 'tgeen men er van weet, meent te weten en niet van weet. Een woord ter bestrijding van vooroordelen omtrent wijnproductie en wijngebruik, in het belang van den Nederlandschen wijnhandel" in. Hij schreef het op 56-jarige leeftijd in 1868 en hij was een eerste klas vakman. De wijn van 1865 was kennelijk net op de Nederlandse markt gekomen en van veel betere kwaliteit dan in de jaren daarvoor. Bier, brandewijn en jenever zouden nu alleen nog iets voor domkoppen zijn.....

Regelmatige lezers van GIJS'geneaLOG zullen zich weten te herinneren, dat de auteur van dit boekje mijn betovergrootvader is, die leefde van 1811 tot 1888. Ik heb al diverse malen over hem geschreven. Van het bestaan van zijn boek wist ik al langer af, maar ik heb helaas nooit een exemplaar kunnen bemachtigen. Kennelijk is het zeer zeldzaam. Wel hebben enkele bibliotheken het in bezit, zoals de Vrije Universiteit van Amsterdam. Daar heb ik het deze week kunnen bekijken en fotograferen (kopieren of scannen bleek niet mogelijk). Ik heb het verwerkt tot een pdf document en het boekje is nu dus online te lezen of te downloaden. Ik vind het een heel leuk en informatief boek, waar ik enkele weetjes uit aanhaal:

  • Ook in 1868 werd er al getwijfeld aan de echtheid van de oorsprong van wijnen. Een echte Madeira zou er zelfs al niet meer zijn te krijgen. De auteur wijst er op, dat bv. in Zuid-Afrika, de Canarische Eilanden en de Azoren al wijn werd geproduceerd, die identiek - zo niet superieur - was aan die van het eiland Madeira. En dat voor de helft van de prijs.
  • In 1866 werd aan het hof van de Britse koningin Victoria een groot feest gevierd. Het organiserende comite koos niet voor champagne uit Champagne, maar voor mousserende Rijnwijn uit Rüdesheim.
  • In Nederland werd geëist, dat bv. Bordeaux wijn minstens 4 jaar oud was. In de streek van oorsprong werd het ook al in het eerste en tweede jaar gedronken. En in Bordeaux werd heel wat met wijn aangerommeld (verdunnen, kleuren, op sterkte brengen, versnijden met zware Narbonne wijn). Ga dus liever met een Nederlandse wijnhandelaar, die alle trucs en valkuilen kent, in zee dan direct met de Franse producent of tussenhandel!
  • Na een stevige wandeling smaakt wijn veel beter dan direct na een periode van rust. Het bewijs daarvoor levert hij ook.
  • In 1839 reisde hij met zijn vrouw (o.a. per stoomboot, het was ongetwijfeld de huwelijksreis) als jong wijnkoper door de Rijnprovincies. Hij was speciaal in de Johannisberg geinteresseerd (zie foto). Zij hebben daar een fles wijn van maar liefst 7 gulden soldaat gemaakt! De geschiedenis van dit wijnbouwgebied noemt hij ook. En de vooroordelen.
  • Wijn als genots- en bedwelmingsmiddel: "De wijn verlicht een elks gemoed, Doet ons in 't Eden zweven, Maar ook beroofd van 't hoogste goed - 't Verstand, als beesten leven".
Het nawoord sluit hij af met deze regels:

"Goede wijn geeft goed bloed,
Goed bloed een goed gemoed,
Een goed gemoed goede gedachten,
Goede gedachten goede werken,

Goede werken zijn de weg naar de hemel,

Derhalve leidt goede wijn de menschen hemelwaarts".


Wie zegt hier Amen op?

Foto: Carlapesta

27 januari 2010

genealogischgoed verkiezing

Gisteren kreeg ik een mailtje van een mij verder onbekende bezoeker van deze website met o.a. de volgende tekst:

"Met bewondering heb ik uw website over genealogie bekeken. Ik denk dat u grote kans maakt op de beste internetsite voor wat betreft de prijsvraag die is uitgeschreven door het CBG in samenwerking met genealogie online. Maar goed, dat is mijn mening...."

Op deze manier maakte ik kennis met deze verkiezing en ik heb de tipgever uiteraard bedankt en erbij gezegd, dat ik geen bezwaar zou hebben tegen een nominatie. Misschien heeft hij dat inmiddels wel gedaan. Tot mijn verrassing had iemand al mijn artikeltje over de zegelring genomineerd!

Ik heb mij er altijd al over verbaasd, dat in een land als Nederland, met een genealogische internetcultuur die zijn weerga in de wereld niet kent, nog nooit zo'n verkiezing is gehouden. In Amerika barst het van de Awards, en dat al sinds jaren. Nu hebben dus organisaties als
het CBG, de NGV, hcc!genealogie, het Nationaal Archief, het BHIC en het Regionaal Archief Tilburg, op initiatief van Bob Coret van genealogieonline.nl eindelijk in deze (mijn) behoefte voorzien. Wanneer u op de titelregel van dit bericht klikt, dan leest u er verder alles over. Inmiddels heb ik zelf ook de site van Piet Stilma genomineerd. Ik ben benieuwd, of hij door de screening komt, omdat voor een deel van de site registratie wordt verlangd in verband met de privacy.

Wanneer ook u GIJS'geneaLOG of een onderdeel daarvan wilt
nomineren, dan is dat uiteraard mogelijk. En u mag natuurlijk van 6 tot 26 februari ook uw stem uitbrengen.... Eerlijkheidshalve voeg ik daar wel aan toe, dat de juryprijs voor mij waardevoller zou zijn dan de publieksprijs. Je zou immers op het idee kunnen komen alle leden van je voetbalclub op te roepen op jouw site te stemmen. Toch? En ik ben, dit in tegenstelling tot mijn grootvader, geen voetballer.

Nieuwste aanwinsten

Het was altijd al handig om goed in de slappe was te zitten. 'Een waarheid als een koe', zult u zeggen. Je kunt je dan zo nu en dan iets extravagants permitteren. Het bedrag, dat ik kort geleden betaalde voor deze portretten aan een adverteerder op marktplaats.nl hoort zeker niet in deze categorie, maar waarschijnlijk heeft het afgebeelde echtpaar wel een lieve duit betaald aan de tekenaar en lithograaf Johan Hendrik Hoffmeister, die leefde van 1823 tot 1904. Per slot van rekening was deze ook hofportrettist van de Oranjes. Nou had Mr. Jan Fresemann Viëtor (want hij is het die hier is afgebeeld) ongetwijfeld lieve duiten genoeg om de rekening van de kunstenaar te spekken. Geboren op 20 december 1784 in de stad Groningen als zoon van een koopman in manufacturen ging hij Romeins en hedendaags recht studeren in zijn geboortestad en werd hij griffier aan het kantongerecht in Loppersum, later notaris te Winschoten. Dat is in een kleine plaats zeker geen beroep om per sé rijk van te worden en gelukkig had hij het ondernemersbloed van zijn vader meegekregen. Zo handelde hij in wijn, stak geld in een scheepswerf, was reder en hield hij er ook nog een steenfabriek op na. Daarnaast was hij als gematigd liberaal politiek actief als lid Provinciale Staten van Groningen voor de landelijke stand van omstreeks 1829 tot februari 1849, en als lid Eerste Kamer der Staten-Generaal voor de provincie Groningen, van 13 februari 1849 tot 20 augustus 1850. In 1852 is hij overleden. Achteraf was hij voor de gemeente Winschoten belangrijk genoeg om een straat naar hem te vernoemen.

Nog een waarheid als een koe: geld zoekt geld. Zijn vrouw Jantien
Haitzema (1794-1860) kwam ook uit een ondernemersfamilie. Zij was 10 jaar jonger dan haar man en werd moeder van 10 kinderen, waarvan 3 jong zijn gestorven. Vader Berend was negotiant, eigenaar van een olieslagerij, houtzagerij en een steen- en pannenfabriek te Winschoten.

De beide nieuwe aanwinsten krijgen binnenkort een plaats aan een muur in mijn werkkamer, die ik ga inrichten als echte portrettengalerij. Ik ben in het gelukkige bezit van nogal wat afbeeldingen van directe voorouders, die soms eeuwen geleden zijn gemaakt. Zo zelfs ook van de ouders van Jantien. En van Jan's vader en grootouders! Maar ik denk bijvoorbeeld ook aan opa Verburg in het Rijksmuseum. In mijn database zijn miniaturen van de portretten opgenomen. Wie iets in hogere resolutie wil hebben hoeft mij alleen een mail te sturen. Zodra die muur is gevuld zal ik daar zeker een foto van maken en hier laten zien. Hoe lang dat gaat duren? Daar doe ik geen uitspraak over, ik neig namelijk soms tot een zekere mate van luiheid....

Bij de litho's:
Links onder: 's Hage. E Spanier lith des Konings
Midden onder: Photolithografie van G.J. Thieme, Arnhem
Rechts onder: I.H. Hoffmeister del.
Formaat: ca. 27 x 35 cm
Ingelijst door L. Rodermond, Groningen


Een ander portret van hem is te vinden via de site Parlement & Politiek, waar u gegevens kunt opzoeken van alle parlementariërs, ministers en staatssecretarissen uit heden en verleden.

De foto van het straatnaambord is gemaakt door
docman.

18 januari 2010

Hugenoten

Strikt genomen hebben in Nederland en andere landen buiten Frankrijk geen Hugenoten gewoond. De mensen, om wie het hier gaat, werden alleen in Frankrijk door de Rooms-Katholieken aldaar zo genoemd. Want 'Hugenoot' was een Frans scheldwoord voor de aanhangers van Calvijn en andere ketters. Toen de Hugenoten eenmaal gevlucht waren voor de vervolging in Frankrijk, waren het in hun nieuwe vaderland gewoon protestanten of waals-gereformeerden. Op internet is veel over de Hugenoten te vinden, een heel aardig artikel vond ik dat van collega-genealoog A.W. Slager.

Veel van de Franse protestanten zijn in Nederland terechtgekomen. Omdat er nogal wat goed opgeleide mensen bij zaten, vooral ook die een vak hadden geleerd, werden ze in het algemeen hier met open armen ontvangen. Rond 1700 maakten in Amsterdam de Fransen al ongeveer 10% van de bevolking uit. Een andere stad met veel aantrekkingskracht voor de Franse protestanten was Leiden met een belangrijke textielnijverheid. Verder zaten de Hugenoten in Zeeland, vooral Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen. Het is dan ook heel begrijpelijk, dat veel mensen met voorouders uit die contreien ook Franse wortels blijken te hebben. Bij mij is dat niet anders. Ik noem er een aantal:

Amsterdam

  • Agran Chesnel (later werd de familienaam Snel). Hij kwam rond 1625 uit Sedan, samen met zijn vrouw Susanne Jamme (Janne, Gemme, Gamme). Nadien trouwde hij met Marie Pelo. Hij was scharenslijper van beroep. Nakomelingen van Agran met de naam Snel zijn nog in leven. Een aangetrouwde Franse familie was bv. Durant.
  • Claude Simaij (Symé, Simet) is mogelijk samen met Agran Chesnel uit Sedan gekomen. Zijn vrouw heette Marye Maliser.
  • Miche Blanchenoij, herkomst onbekend, maar deze familienaam komt voor in Antoign in Waals Brabant. Hij moet rond 1642 samen met zijn vrouw Marie Gringolle vanuit Londen, waar zij jaren hadden gewoond, naar Amsterdam zijn gekomen. De naam werd voor sommigen later vernederlandst tot Wittenoot. Aangetrouwde familie: de Fosse (Fossez). Blanchenoij en Wittenoot komen niet voor in de Nederlandse Familienamenbank (NFB) van het Meertens Instituut.
  • Salomon Lannoy (la Noij) kwam rond 1660 via een andere route naar Amsterdam, nl. uit Nieuwkopping in Zweden. Het is bekend, dat veel Hugenoten ook naar Zweden zijn gevlucht. Salomon was zijdegrofgreinwerker.
Leiden
  • Pieter Spillebout zal rond 1695 zijn geboren in Haarlem. Hij was doopsgezind. Zeer waarschijnlijk is hij een zoon van Dirck Spillebout en Beeltje van Diepenbroeck. Vermoedelijke voorouder is dan Jan Spillebout, afkomstig van Nieppe, wonend Haarlem, die in het jaar 1593 te Leiden trouwde met Betgen Snees uit Zuidschote bij Ieper.
  • Mathieu Jenain, kamerijksdoekwerker uit Le Cateau Cambresis, getrouwd in 1605 te Leiden met de Antwerpse Marye Catoir. De naam wordt later o.a. Jeneijn, Geneijn en zelfs De Nijn. Aangetrouwde families o.a. Porette, le Juste en Martyn.
Zeeland
  • Antoine de Mauregnault, geb. Middelburg ca. 1541, die later koopman werd te Keulen. Hij was getrouwd met Jeanne des Enfants uit Mons. Aangetrouwde families o.a de Blécourt, Wille en Coppins (de beide laatsten waarschijnlijk uit Valenciennes). Ook Haesbaert uit Gent was een hugenotenfamilie in mijn voorgeslacht, die later familiebanden met de Mauregnault had.
  • Francois Sohier (Sohyer) uit Nieppe, kwam waarschijnlijk kort na 1639 via Middelburg naar Groede en Breskens. Hij was getrouwd met Marie Ernoult en later met Pirone Carlier uit Estaires. Aangetrouwde families o.a. de Gruson, de Marets uit Beauchamp en le Grand.
  • Abraham Haillieu, die te Groede woonde. Zijn dochter Susanna werd daar op 2-1-1653 gedoopt en zou door het leven gaan als Aillie.
Bij de afbeelding:
Het zg. hugenotenkruis, dat in deze vorm bekend is sinds 1687. De vorm is afgeleid van het Maltezer Kruis. De vier driehoeken, die de armen van het kruis vormen, zijn een verwijzing naar de vier evangelien. De bolletjes aan het einde daarvan hebben betrekking op de acht zaligsprekingen in de Bergrede van Jezus. Ze gelden soms ook als symbolen van de tranen, die vergoten zijn tijdens de vervolgingen. De vrije plekken tussen de vier armen worden opgevuld door vier lelies, het wapen van de Bourgondische hoogadel. Deze verwijzen naar de verbondenheid met Frankrijk. Maar de lelies bestaan ieder weer uit drie blaadjes, zodat dit symbool staat voor de twaalf apostelen. De naar beneden vliegende duif is symbool voor de Heilige Geest. Tegenwoordig wordt het hugenotenkruis door vele protestantse gezindten gedragen, niet alleen in Frankrijk.