Eugenetica

Mijn unieke leraar Frans op de middelbare school, Marcel Philip Meijer, gaf als definitie van een schutting: "Een aantal getimmerde planken met een vies woord erop". Dat vieze woord mochten wij als leerlingen dan stilletjes zelf bedenken. In die tijd dacht ik zeker aan iets anders dan aan het woord eugenetica. Inmiddels zou het in aanmerking kunnen komen. Eugenetica is in het kort de leer van verbetering van erfelijke kenmerken, en dan speciaal van het menselijke ras. Wikipedia heeft er een interessant lemma over en bekijk vooral ook de aan het eind aangegeven pro en contra websites. Ook het artikel op Kennislink is lezenswaardig. Eugenetica staat in een kwade reuk, hoewel je er soms toch ook in Nederland nog wel elementen van tegen komt. Bijvoorbeeld in discussies over sterilisatie van trouwlustige, maar zwakbegaafde jonge mensen.

Heeft eugenetica iets met genealogie te maken? Zo op het eerste gezicht niet al te veel. Toch dacht de zooloog professor J.F. van Bemmelen daar iets anders over. Ik schreef al eens over hem in het kader van zijn serie Dubbelgangers. Kort geleden kon ik de uitgave "Afkomst en Toekomst" verschenen in het jaar 1940 op de kop tikken voor een paar euro. Waar het tijdschrift voor staat blijkt duidelijk uit de omslagpagina. Hij behandelt in het artikel "De parenteel Viëtor x Berendsz" hetzelfde thema, de erfelijke terugkeer van een gemeenschappelijk voorvaderlijk type, die je terugziet in de gelijkenis tussen (verre) bloedverwanten. Hij probeert dit wetenschappelijk aan de hand van foto's te onderbouwen. Naar mijn mening is hij daar niet in geslaagd. Het gehele artikel is hier na te lezen. Bijvoorbeeld de vermeende relatie tussen Conradus Viëtor (1588-1657) en Berend Haitzema Viëtor (1817-1874) is volledig uit de lucht gegrepen. Ook zijn conclusies ten aanzien van uiterlijke overeenkomsten zijn op z'n minst arbitrair. Het door hem op de eerste pagina genoemde boek, dat het startpunt van zijn onderzoek vormde, nl. "Het geslacht Viëtor en aanverwante familien" uit 1910 is eveneens onderdeel van mijn bibliotheek. Mijn voorouders met de naam Keppel Hesselink komen er veelvuldig in voor.

Het blijft een interessant onderwerp: Komen mijn lichamelijke kenmerken overeen met die van een verre voorouder en met sommige andere nakomelingen van die verre voorzaat? Ik weet wel, dat in Driebergen of omgeving iemand moet wonen, die vreselijk veel op mij lijkt. Ik zal eens kennis proberen te maken.

Van Bemmelen had zeker sympathie voor eugenetica. Maar zijn belangstelling voor de genealogie was waarschijnlijk een stuk groter. Gelukkig maar.