Translate

27 februari 2005

Zorgeloosheid en onverschonelijke desattentie

In mijn kwartierstaat komen nogal wat Texelaars voor. Geen wonder: mijn overgroot-moeder heette Antje Duinker (1852-1924). Op de ene foto is zij afgebeeld, het andere portret is van haar man Tobias Snel (1843-1913). Zelf is zij in Amsterdam geboren, maar haar grootvader was nog loods op Texel. Dat was voor de tijd, dat het Noordhollands Kanaal werd gegraven, want toen kwam de klad in dat beroep. Deze grootvader was getrouwd met een meisje Kok, ook al een onvervalste Texelse uit een loodsenfamilie. Het volgende verhaal betreft haar oom Jan Dirksz Kok. Lees en huiver!






Gravure naar een tekening uit 1781 van Carel Frederik Bendorp (1736-1814)


Vlak na de Slag bij de Doggersbank op 5 augustus 1781 verzeilde de Texelse loods Jan Dirksz Kok 's lands schip "Prins Willem". Op 14 september van dat jaar raakte het oorlogsschip aan de grond op de Zuiderhaaks. Zoals gebruikelijk was, werd niet de kapitein Nicolaas de Bruijn maar de loods verantwoordelijk gehouden voor dit ongeval. Hij werd direct geboeid naar een van de andere landsschepen gebracht, die toen bij Texel lagen. Later werd Jan Kok eerst vervoerd naar "de Admiraal Generaal" en daarna werd hij gevangen gehouden op het schip "de Princes Royaal". Aanvankelijk was hij aan handen en voeten geboeid, maar na een poosje mocht hij overdag zonder boeien op het schip rondlopen en sliep hij 's nachts geboeid aan de handen in een hangmat. Op 19 en 25 oktober werd hij door de krijgsraad aan boord van 's lands schip "de Boreas" in het Nieuwediep verhoord. Al die tijd zette hij geen voet aan wal. De situatie waarin Jan Kok verkeerde was hoogst uitzonderlijk. Normaliter zou de Texelse baljuw het voorval gemeld hebben aan de Commissarissen van de Pilotage, waarna Jan zich bij hen had moeten verantwoorden voor zijn handelen. De commissarissen werden echter buiten spel gezet door de Hoge Zeekrijgsraad, die op 1 november aan boord van "de Zwaluw" uitspraak deed. Jan werd veroordeeld wegens zorgeloosheid en onverschonelijke desattentie, waardoor hij het land een important nadeel had toegebracht. Volgens de uitspraak van de krijgsraad kreeg hij de volgende straf:
- drie maal van de ra vallen
- daarna strengelijk geleerd
- ontzegging van zijn loodsmanswerk
- betaling van de kosten van het proces en van de hoge zeekrijgsraad

Aldus geschiedde, waarna Jan al snel weer op Texel terugkeerde. De krijgsraad had Jan Kok zijn loodsboekje (loodsmansordonnantie) en loodsteken afgenomen. De Commissarissen van de Pilotage weigerden echter deze aan te nemen. Volgens de commissarissen was Jan door hen aangesteld, en konden zij hem alleen uit zijn ambt ontzetten. In feite accepteerden ze het gezag van de krijgsraad niet, en dit staafden ze ook met een aantal eerdere gevallen waarbij een loods een 's lands schip had verzeild. De commissarissen deden zelfs hun beklag tijdens een audiëntie bij Willem, de prins van Oranje. De uitspraak van de krijgsraad werd niet teruggedraaid, maar wel werd afgesproken dat dit geval niet beschouwd zou worden als jurisprudentie.

In de zomer van 1782 verscheen Jan Kok bij de vergadering van de commissarissen met een verzoek tot rehabilitatie. Aangezien hij niet door hen was gestraft, konden ze daar niet toe overgaan, maar ze ondersteunden zijn verzoek wel met een brief."
Bron: RANH Pilotage inventarisnummer 4.
© Miriam Klaassen 2001

(Zie verder de Texel pagina van Miriam Klaassen)

5 februari 2005

Voetbalpioniers

De familie Hesselink / Keppel Hesselink was in Arnhem vanaf ca. 1885 op sportief gebied zeer aktief. Zo was ze betrokken bij de oprichting van de voetbalclub Vitesse. De Vitesse site vertelt hier meer over. De genoemde Willem Hesselink was trouwens tijdens zijn studietijd in München speler/trainer èn president van FC Bayern München. We hebben het dan over de jaren ca. 1903 tot 1906. Maar ook andere leden van de familie konden een aardig balletje trappen, getuige deze foto uit 1900-1901, waarop het team van Go Ahead Wageningen staat afgebeeld. Dit was een van de verenigingen, waaruit het nog steeds bestaande GVC (Go Ahead Victoria Combination) Wageningen is voortgekomen. De speler zittend in het midden, in het lichtere shirt, die niet naar het vogeltje in de camera kijkt, is mijn grootvader Engbertus Hesselink (geb. Arnhem 1879, overl. Amersfoort 1930). Hij studeerde bosbouwkunde aan de Hogere Landbouwschool. De namen van de overige spelers zijn mij ook bekend. Het vaandel was rood-wit van kleur en was door enkele "Wageningsche burgermeiskes" bij het eerste lustrum in 1892 aan Go Ahead geschonken. Er werd in 1900 ook een wedstrijd Go Ahead tegen Vitesse gespeeld (dus Hesselink tegen Hesselink.....), Go Ahead won dat jaar. Uiteraard.