Translate

31 december 2006

Bestevaer (2)

Als uitsmijter van het jaar 2006 een op 2 maart genomen foto van mijn eerste en enige kleinkind: Sebastian, geboren op 25 augustus van dit jaar. Ja, dit is ook stamboomonderzoek! Ik heb de foto wel enigszins bewerkt, zoals u al hebt geraden. De rugbybal van het merk Samurai slaat op zijn vader, die coach is van de Amsterdamse rugbyers en helemaal gek is van het spelletje. Bovendien verkoopt hij 'Samurai' rugbyartikelen aan clubs en bonden. Het gaat trouwens goed met de baby, mijn vrouw en ik mogen vanaf deze week woensdags en donderdags op hem gaan passen, totdat hij naar de creche gaat. In elk geval goed voor de relatie, grootouders zijn er immers om kleinkinderen te verwennen.

Een goed 2007 toegewenst!

30 december 2006

Martina Baden

Kent u ook van die genealogen (bent u er misschien zelf één), die hebben vastgesteld, dat zij en hun partner voorouders gemeen hebben? Soms zelfs vele? Dat kan inderdaad gemakkelijk gebeuren, wanneer de partners uit een en dezelfde streek komen, misschien zelfs wel uit hetzelfde dorp. Vroeger was het zelfs niet ongebruikelijk, dat volle neven en nichten met elkaar trouwden, en ja, dan heb je inderdaad een groot aantal gemeenschappelijke voorouders. Maar het kan ook oop een andere manier. Net als je vrouw heb je bijvoorbeeld nogal wat adelijke voorouders en deze mensen trouwden vroeger heel vaak iemand afkomstig van dezelfde stand. Dat had niet altijd iets te maken met de regio.

Vele jaren van onderzoek hebben in mijn geval niets van dit alles aan het licht gebracht. De voorouders van mijn vrouw kwamen van vaderskant van het Friese platteland (omgeving Sneek) en van moeders kant uit Noord-Brabant, met name uit de buurt van Oosterhout. Met die contreien hadden mijn eigen voorouders weinig van doen (op enkele Bredanaars en Waspikkers na dan). Nee, mijn vrouw is zeker geen bloedverwant van mij, tenzij je misschien heel veel verder in de geschiedenis terug gaat, naar Karel de Grote of zo (wist u, dat er een Karel de Grote website bestaat?).

Van mijn vaders kant is er sprake van voorouders in de Achterhoek, maar eigenlijk uit bijna het hele land, en daarbuiten. Vaak gegoede burgerij. Mijn moeder daarentegen had veel Amsterdamse voorouders, die in de Jordaan woonden. Kleine middenstanders dus, ook arbeiders. Amsterdammers willen het niet weten, maar zulke families kwamen oorspronkelijk ook niet uit Amsterdam, maar uit alle delen van Nederland en Europa. Economische vluchtelingen noemen we dat nu. Maar inderdaad, ook tussen mijn vader en moeder heb ik nooit iets van bloedverwantschap ontdekt.

Toch wil ik u berichten van een klein succesje op dit gebied: Martina Baden. Deze Zeeuwse is geboren rond 1784 in Sluis (Zeeuws-Vlaanderen). Van beroep was zij o.a. broodbakster. Zij trouwde in 1805 met Joos/Josse Bal, die uit Middelburg kwam en daar in 1781 geboren moet zijn. Uit dit huwelijk zijn te Sluis tenminste vijf kinderen gesproten, waaronder een Guillaume Henri (Willem Hendrik, maar in 1813 ging het nog op z'n Frans. Napoleon had zijn Waterloo nog niet beleefd). Diens zoon trouwde met een meisje Beverland. En met Beverland kom je uit bij Westkappelse voorouders van mijn vader.

Joos Bal overleed in 1814 en Martina Baden hertrouwde in 1823 te Sluis met de veerschipper Gradus Hanegraaf, die uit Nieuwaal (Bommelerwaard) kwam. En nu komt het: Hanegraaf is familie van mijn moeder. Haar voorouder Stijntje Hanegraaf (geb. Nieuwaal 1766, overl. Amsterdam 1827, in het Oude Vrouwenhuis aan de Amstel) was een tante van deze Gradus.

Ik geef toe, het is allemaal niet zo spectaculair, eigenlijk helemaal niks. Toch vind ik het gewoon leuk om in dit aan de archieven ontlokt te hebben. De bijna anonieme randfiguur Martina Baden neemt hierdoor voortaan een centrale positie in mijn genealogisch bestand in. Vreemd volk, die genealogen!

25 december 2006

Onegt

Jaarboeken van het CBG zijn het waard gelezen en herlezen te worden. Ik keek weer eens in deel 47 (1993) en ontdekte het artikel "Buitenechtelijke geboorten in Nederland van de zeventiende tot de twintigste eeuw" door Dr. J. Kok. Ook de illustratie is daaruit afkomstig.

Wat gold als een onwettig of onecht ('onegt') kind? Een kind dat niet binnen een wettig huwelijk wordt geboren. Zelfs in het geval van de geboorte van een kind ten gevolge van overspel van een gehuwde vrouw werd het kind als wettig beschouwd. Alleen wanneer de echtgenoot expliciet bezwaar maakte en kon bewijzen, dat het kind niet van hem was, werd het kind als onwettig aangemerkt. Een wettig huwelijk was een in het openbaar, in het bijzijn van getuigen, door een pastoor gesloten huwelijk. Na 1580 werd het openbare huwelijk in kerk of stadhuis verplicht gesteld. Kinderen uit andere huwelijken werden bastaarden genoemd. Laatdunkend werd er wel van gezegd: 'geraapt in hoererij'! Heel vaak lag de oorzaak in een verbroken trouwbelofte van de kant van de man. Toch werden in een groot aantal gevallen de kinderen naderhand gewettigd door het sluiten van een huwelijk. Ongehuwd samenwonen kwam voor, maar het was geen algemeen geaccepteerd gebruik. Er konden diverse redenen voor zijn, zoals administratieve, maar ook bloedverwantschap. Of ze waren minderjarig en de ouders weigerden toestemming om te huwen. Of ze waren nog met iemand anders getrouwd.

De buitenechtelijke kinderen waren op verscheidene manieren achtergesteld, bv. in het erfrecht. Maar kinderen verwekt uit overspel (zg. 'overwonnen' kinderen) of uit incest ('bloedschendige' kinderen) bleven zonder officiële banden met hun vader en moeder. Zij hadden slechts recht op levensonderhoud.

In de 18e eeuw was het aantal buitenechtelijk geboren kinderen niet bijzonder hoog, zo'n 2-4%. Rond 1810 ligt dat percentage beduidend hoger, ongeveer 8%. De oorzaak kan liggen in een grotere tolerantie voor 'immorele' overlevingsstrategieën als het ongehuwd samenwonen.

Vanaf 1980 vond een snelle toename van buitenechtelijke geboortes plaats, omdat veel stellen verkozen ongehuwd samen te wonen in plaats van te trouwen. De kijk op ongehuwde moeders en hun onwettige kinderen is daardoor drastisch veranderd. Wat vindt u daar nou van?

17 december 2006

Oud papier

"Niets is ouder dan de krant van gisteren" zeg ik altijd. En inderdaad, 's avonds belandt de krant van vandaag al weer bij het oud papier. Hoe goed is het, dat niet iedereen er zo over denkt en oude kranten bewaart. Zoals de Koninklijke Bibliotheek. En het is bijna nog beter, dat steeds meer kranten van vroeger via het internet te raadplegen zijn. Je kunt zelfs zoektermen, zoals een familienaam, opgeven en je krijgt precies de pagina's te zien, waar deze naam op voorkomt. Dat kan een familieadvertentie zijn, maar ook een zakelijk bericht. Of een passagierslijst. Een enkele keer ook een bericht over een teraardebestelling, zoals hierbij te zien is. Mijn grootvader Engbertus Hesselink werd op 12 juni 1930 in Oud Leusden begraven en in zo'n krantenbericht kun je vaak precies nalezen, wie er waren en wat er gezegd werd. Voor een genealoog natuurlijk iets om van te smullen.

Er zijn al heel wat historische kranten via internet te bekijken en er moeten er nog veel meer volgen. Leesvoer voor toen, nu en straks! Enkele links:
KB en De Groene Amsterdammer.

12 december 2006

Fotoalbum

Foto van het album van mijn overgrootmoeder: Ard Hesselink

Wat ik al een hele tijd van plan was heb ik nu gerealiseerd: een internetalbum met oude foto's van personen, die in mijn bestand van genealogische gegevens voorkomen. Het heeft ook daarom even geduurd, omdat ik niet goed kon besluiten, welke vorm ik zou kiezen. Zet ik het album op een externe server (zoals Flickr), of op mijn eigen domein? En welke software gebruik ik dan? Als goede Hollander heb ik het ook nog graag gratis, maar zonder de nadelen daarvan, zoals pop-ups, banners, etc. Verder zou ik het zo interactief mogelijk willen hebben, dus met de mogelijkheid om als bezoeker een commentaar bij een foto te schrijven. Heb wat geëxperimenteerd met JAlbum, maar ik vond het resultaat niet geweldig, ook al omdat ik zelf niets bij de afbeeldingen kon schrijven en commentaren van anderen ook al niet gaan. Flickr is een echte fotosite, maar ik mis daar het albumidee. Uiteindelijk heb ik dan gekozen voor Picasa Webalbums en ben eigenlijk erg tevreden met het resultaat. Natuurlijk blijft er altijd nog wel iets te wensen over, zoals de mogelijkheid stukjes HTML op te nemen (links naar andere sites bv.), en ook de ruimte voor een toelichting bij de foto's is helaas niet onbeperkt. Maar toch! Neem een kijkje en hou de ontwikkelingen in de gaten. Het album tot 1900 wordt nog verder aangevuld en er komen zeker nog albums bij voor de periodes 1900-1925 en 1925-1950.

6 december 2006

Andere blogs

GIJS'geneaLOG is nu bijna 2 jaar online en is daarmee al een echte veteraan in genealogieblogland. Een tijdlang was het bijna alleen op de wijde vloer, afgezien van een aantal, dat zich uitsluitend op de eigen familie richt. Dacht ik tot vandaag. Want nog iets ouder blijkt Michel Vuijlsteke's weblog te zijn, en verdraaid, qua opzet lijkt het wel een beetje op dat van mij. Helaas is de laatste bijdrage al weer van enige tijd geleden.

De laatste maanden echter kwamen er een paar bij en ik wil u graag naar deze nieuwe 'concullega's' doorverwijzen.

Daar is bijvoorbeeld Trace your Dutch roots - A weblog by Henk van Kampen, geheel in het Engels en met name gericht op Amerikaanse genealogen, die hulp nodig hebben bij het onderzoek naar Nederlandse voorouders. Een blog van het type informatie en educatie. Ik heb er met genoegen kennis van genomen.

Blog Coret vind ik een echte aanwinst. Het is er een van het type informatie en opinie. Bob Coret is verder een zeer ervaren genealoog en informatietechnoloog. Hij stelt zijn computerkennis ook en vooral ten dienste van de genealogiebeoefening in het algemeen, wanneer ik denk aan zijn diverse projecten op dit gebied. Surf maar eens naar zijn website.

Helemaal nieuw is De stamboom op het spoor van Richard Keijzer. Het moet zich verder nog ontwikkelen, maar Richard kennende komt dat wel goed. Hij is altijd zeer behulpzaam bij vragen en is een bevlogen genealoog en fotograaf. Deze bevliegingen verbindt hij bijvoorbeeld bij het fotograferen van genealogisch waardevol archiefmateriaal.

Een speciaal geval is het weblog Stichting voor Surinaamse Genealogie. Het biedt vooral informatie.

Als achtergrondinformatie voor de genealogisch geïnteresseerde is Eric Hennekam Agora een bezoek waard. Eric is archivaris en is gewoon gek van zijn vak. Informatief, maar nogal specialistisch. Niet alleen voor genealogen, maar ook voor bv. onderzoeksjournalisten.

Tenslotte een Belgisch product: Op zoek naar mijn roots - Genealogisch tips en weetjes. Wat de naam al zegt, vooral informatie. Ik vind het heel geslaagd.

Het woord 'concurrenten' had ik al tussen aanhalingstekens gezet. Want ik heb niets gevonden, dat een vergelijking met GIJS'geneaLOG kan doorstaan. Het is net allemaal een beetje of heel anders. Ik wil graag familieleden en alle overigen een plezier doen. Laagdrempelig over stamboomonderzoek informeren, soms met een stevige knipoog en een vleugje humor. Binnenkort voor het derde jaar alweer. Geeft u even door, wanneer u de uitdaging een genealogieblog te beginnen hebt aangenomen?

3 december 2006

Driemaal Egberdina Anna

Laten we nog maar even blijven genieten van oude foto's, zeker wanneer er zo veel mensen op voorkomen. Er is het een en ander bij te vermelden. Gaan we eerst eens proberen de foto te dateren, dat gaat het best aan de hand van de leeftijd van de kinderen. Het meisje in de lichte jurk is Egberdina Anna Julius, geboren Arnhem 14-10-1899. Hoe oud is zij daar, een jaar of 8? Dan is de foto dus van ca. 1907. Het meisje verdekt in het midden is haar zusje Johanna Wilhelmina, geboren 18-12-1900 in Arnhem. En het blonde jong bovenaan, zittend op de schouders van zijn vader, is hun broertje Frederik Hendrik, geboren 12-10-1902 in Gulpen. Ja, 1907 kan heel goed kloppen, misschien 1906. Die vader is trouwens de belastingambtenaar Hendrik Frits Julius (1871-1945). Moeder staat er ook op, zij houdt het handje van het jongetje vast: Seraphina Hesselink (1872-1954). Naast haar helemaal rechts boven Berta Güettler (1882-1946), de vrouw van de bekende voetballer en gerechtelijk scheikundige Dr. Willem Hesselink.

Dan gaan we de anderen eens bekijken: De man met hoed helemaal links is Engbertus Hesselink (1879-1930), met aan zijn voeten zijn vrouw Hendrika Elisabeth Catharina van de Kamer (1874-1967). U kent ze uit mijn bijdrage van 25 november 2006. Zij waren in october 1906 getrouwd en zijn mijn grootouders. Naast Engbertus zit zijn oom Willem Frederik Hesselink (1846-1927), groothandelaar in wijnen, gemeenteraadslid van Arnhem en vice-consul van Spanje. Hij publiceerde in 1892 een genealogie Hesselink. De vrouw zittend in het midden naast hem is Egberdina Anna Hesselink (1884-1976). Haar noemde ik altijd, net als mijn neven en nichten, 'tante Zus'. Zij was de ongetrouwd gebleven zuster van Engbertus. Als kind kreeg ik ieder jaar van haar voor mijn verjaardag een envelop met inhoud (twee briefjes van ƒ 2,50 was vaste prik). De dame in het zwart is haar moeder Egberta Engberts (1853-1936). Tenslotte zit helemaal rechtsonder een andere Egberdina Anna Hesselink (1882-1975), namelijk de dochter van Willem Frederik.

U merkt, drie Egberdina Anna's op de foto. Van wie ze hun naam hebben? Uiteraard van Egberdina Anna Viëtor, hun (over-)grootmoeder (zie bijdrage van 26 november jl).

1 december 2006

Krankenbezoeker

In mijn genealogie komen allerhande beroepen voor. Zeldzaam is dat van krankenbezoeker, ook wel ziekentrooster genoemd. Het stond op ongeveer hetzelfde niveau als dat van een schoolmeester en had raakvlakken met de intellectuele beroepen en universitaire vorming. Het was tot 1808 een door de stad betaalde functie, waarna het door de Hervormde kerk werd overgenomen. Het betrof een vast inkomen, wat een bijzonderheid was. En ze verdienden verhoudingsgewijs niet slecht, ongeveer net zo veel als een barbier en pruikenmeester. Een bepaalde vooropleiding was niet vereist. Je werd door de kerkenraad geëxamineerd. Je moest onbesproken kerklid zijn en natuurlijk kunnen lezen en schrijven. De meesten beschikten ook over een kleine bibliotheek. Ze werden niet door de kerk, maar door het stadsbestuur aangesteld. In de kerkelijke (gereformeerde) hiërarchie stond hij onder de predikant, maar boven de catechiseermeester. Ze werden wel 'halfeerwaarde' genoemd! En een hoed hoorde tot de dagelijkse kledij. In de 19e eeuw werden de pastorale taken van de krankenbezoeker steeds vaker door de predikanten overgenomen. Bovendien waren de ziekentroosters een significante kostenpost voor de kerken en werd het beroep uiterlijk in 1880 afgeschaft. Wat bleef is de herinnering, zo ook aan Evert Hesselink (geb. Vorden 1755), die krankenbezoeker was te Zaltbommel en daar ook in 1838 is overleden. Hij trouwde met Bastiana van den Anker, wat voor sommige nakomelingen de dubbele achternaam Van den Anker Hesselink opleverde. Hij was zelf de zoon van een rechter, zijn eigen kinderen waren bv. apotheker en deurwaarder.

Literatuur en afbeelding: Jaarboek CBG deel 60 (2006), pag. 113-130.

Advent

"Advent, Advent,
ein Lichtlein brennt,
Erst eins, dann zwei,

dann drei, dann vier,
dann steht das Christkind vor der Tür".

Zo zongen onze in Hamburg geboren kinderen dat vroeger, en met een lichte grijns voegden ze er aan toe:

"und wenn das fünfte Lichtlein brennt,
dann hat man Weihnachten verpennt".
(verpennen is een Duits woord voor verslapen!).

Ik wens u allen een verwachtingsvolle adventstijd, een vrolijk Kerstfeest en ook al weer een gezegend 2007.

Ook al lijkt het in deze, onze wereld vaak duister, zoek naar het Licht en gij zult vinden. Een bewijs hiervoor levert Juavenita, de fotografe van dit prachtige plaatje.