Krijgsheer

(Bijna) ieder land heeft een leger, bestaande uit militairen, die al dan niet worden betaald. Waarom dat zo is blijft mij eigenlijk een raadsel. De sociologen mogen mij het eens uitleggen. Heel veel legers hebben alleen regionale of zelfs lokale betekenis en hun macht is slechts heel relatief. Denk ook aan het fenomeen 'krijgsheren' in landen als Somalië en Afghanistan, die een huurleger erop na houden en eigenlijk alleen een soort roversbende vormen, en daarbij de lokale bevolking onderdrukken.

Krijgsheren en privélegers zijn van alle tijden en van alle landen, Nederland niet uitgezonderd. De laatste eeuwen is daar bij ons niet veel van te merken, maar in de 16e en 17e eeuw was dat anders. Het begin van de Tachtigjarige Oorlog is een voorbeeld. De legers van Willem van Oranje en zijn broer Lodewijk van Nassau kunnen zeker gerekend worden tot deze categorie. In 1588 is dan sprake van het Staatse leger, oftewel het leger van de Staten-Generaal. Prins Maurits zorgde voor kwaliteit van het soldatenhandwerk door een goede uitrusting, training en vooral organisatie. Voor nadere details mag ik verwijzen naar een lezing van H.J. Wolters, na te lezen op deze site.

Uiteraard waren de Staatse legereenheden nogal mobiel, wat voor genealogische problemen in de huidige tijd zorgt. Waar is een bepaalde voorvader getrouwd? Waar zijn al zijn kinderen geboren? Om dat vast te stellen is het van belang te weten, in welk legeronderdeel iemand zijn functie uitoefende en waar dit was gelegerd. Zo kun je de bewegingen volgen en op de juiste plaatsen naar informatie zoeken. Gelukkig speelt ook het internet daarbij een grote rol. Ik denk bijvoorbeeld aan de discussiegroep Dutch Regiments, gemodereerd door Rian Dirksen en de site Soldaten in de Nederlanden 16e, 17e, 18e en 19e eeuw.

Zelf heb ik een aantal militairen in mijn gegevensbestand, maar niet zo heel veel. Gek genoeg leefden de meesten van "mijn soldaten" in de 20e eeuw. Mijn soldaten! Ik lijk verdorie wel een krijgsheer.