Gesepareerde man van

In de loop van meer dan 20 jaar heb ik honderden, zo niet duizenden Amsterdamse ondertrouwakten bekeken. Deze week kwam ik er eentje tegen, die ik nogal bijzonder vond (klik op het plaatje voor een vergrote afbeelding). Het is voor mij de eerste keer, dat er sprake is van een echtscheiding in de tijd vóór 1811, de invoering van de burgerlijke stand. In dit geval gaat het om een 'gesepareerde' (=gescheiden) man, die op 8 april 1725 hertrouwt met een weduwe. De tekst van de akte luidt als volgt:

"Compareerden als vooren Jan Scherm van Lijden gesepareerde man van Grietje Jans in de Blomstraat & Lijsbet Snel van Prauvelts weduwe Jacobus Snel in de Lojersdwarstraat". In de marge staat geschreven: "hij gesepareerde. Schepenen staan toe bij vonnisse in dato 15 Sep 1724 dat de bruidegom wederom een ander mag trouwen". En verder: "Sij weeskamer voldaan den 22 maart 1725". De kruisjes geven aan, dat beiden niet konden schrijven, zelfs niet hun naam. Boven de tekst staat: "Mans doot goet ingebragt". Oftewel, zij had bewezen dat haar eerste echtgenoot was overleden.

Het stadsbestuur had dus toestemming gegeven voor een tweede huwelijk van Jan Scherm. Wellicht is de reden te vinden in het archief van de schepenen. In veel gevallen was er sprake van 'kwaadwillende verlating' door een van de echtelieden (wat betekende dat die vertrok zonder de bedoeling nog ooit terug te keren). De achtergebleven partner mocht dan wel weer trouwen.

Maar de akte interesseerde mij ook en vooral vanwege Lijsbet Snel. Zij is namelijk een directe voorouder van mij en ik heb 20 jaar gezocht naar haar afkomst. Die speurtocht is helaas nog niet voorbij, maar de plaats van herkomst (meestal van geboorte) genoemd in de akte biedt misschien wel weer een aanknopingspunt. Zij moet in een onbekende plaats rond 1699 zijn getrouwd met de Amsterdammer Jacob Snel. Uit dit huwelijk werden tussen 1700 en 1720 maar liefst 14 kinderen geboren. Zij had dus inderdaad het een en ander te regelen met de weeskamer, want Jacob was dus al overleden (waar? wanneer?). Opvallend is, dat zij steeds wordt aangeduid met de familienaam Snel, waardoor ik lang heb gedacht, dat zij verwant was met haar man. Dat hoeft echter helemaal niet zo te zijn, want het is mij opgevallen, dat juist aan het einde van de 17e eeuw veel vrouwen zich lieten noemen bij de achternaam van hun man. Ook kan de naamsgelijkheid gewoon op toeval berusten. Maar één keer komt zij voor als 'Elisabeth Tobias', waarbij Tobias de voornaam van haar vader voorstelt. Ik zoek dus naar een Elisabeth of Lysbet uit Prauvelts met een vader, die Tobias heet en misschien met de achternaam Snel (of Schnell of iets dergelijks). Nou kan ik mij bij de plaatsnaam Prauvelts niet veel voorstellen. Het meest komt nog Braunfels in Hessen in aanmerking. Iedere suggestie van uw kant is van harte welkom!