Eerste steen

Mijn vader was van 1908, hij werd geboren in Ede en groeide vanaf 1910 op in Voorthuizen. Het huis van de familie is op deze ansicht rechts afgebeeld, het bestaat nog steeds. Zijn vader was de houtvester Engbertus Hesselink (1879-1930), die u al hebt kunnen zien met zijn Wageningse voetbalelftal in 1900. Deze Engbertus was zeer bekend in de bosbouwwereld en met name een expert op het gebied van zaden. Op basis van die kennis kon hij de 'redder van Vlieland' worden. Vlieland was namelijk gedoemd aan de Noordzee terug te worden gegeven. Uiteindelijk werd toch besloten een verdere poging te doen het eiland voor bewoning te behouden. Bossen zouden moeten worden aangelegd, maar het probleem was, dat de zaden niet hielden in het stuifzand. De oplossing (van Engbertus en zijn collega's) bestond daarin, dat de zaden van bepaalde rassen zwarte dennen in een stuk turf werden gestopt, waarna deze in het zand werd begraven. Bijkomend voordeel was, dat de turf het vocht goed vasthield. De bebossing werd een groot succes en Vlieland werd op die manier inderdaad gered. Gelukkig maar, ik ben al sinds mijn vroege kinderjaren een grote fan van dit eiland. In 1920/21 is Engbertus met zijn gezin wederom verhuisd, nu naar de Koningin Wilhelminalaan 19 in Amersfoort, waar ze een huis hadden laten bouwen. Zoals uit de gevelsteen blijkt, is de eerste steen in april 1920 gelegd door mijn vader, toen hij bijna 12 jaar oud was (de foto is pas deze week genomen door Docman!) . Nog weer 10 jaar later overleed Engbertus in dit huis op de leeftijd van 51 jaar.

Kaartspel

Nogmaals een foto van betovergrootaartsvader Herman Gijsbert Keppel Hesselink (1811-1888), deze keer samen met zijn vrouw Egberdina Anna Viëtor (1819-1902) en dochter Hermanna Gijsberta(1845-1927). Ze leggen een kaartje, dochter deelt net. Was de vierde man de fotograaf? Of is het kaarten alleen maar decor, en is de foto in een studio opgenomen? Dat lijkt waarschijnlijker. Fotograferen was in de 19e eeuw een hele toestand, waarbij de geportretteerden lang stil moesten zitten om scherp op de foto te komen.

Henri Hesselinck, acteur

Over Henri had ik het al heel even in het bericht over zijn zus Louise Fleuron, Neêrlands eerste voordracht-soubrette. Op deze foto is hij afgebeeld, vermoedelijk in de rol van Pancras Duif in Heijermans' Schakels. Op 8 februari 1945 vierde hij zijn 40-jarig jubileum als acteur in Gent. Gevoelsrollen in naturalistische stukken van Ibsen, Heijermans, Strindberg en Hauptmann lagen hem het beste. Hij was dan ook een meester in het weergeven van een fijngevoelige en bezielde tragiek. Als rasartist trad hij met veel sukses ook op in operettes en in werk van Vondel en Fabricius. Als regisseur bij een amateur toneelbond gold hij bij de spelers als een veeleisende brombeer. In 1928 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Leopold II voor zijn verdiensten tot de verheffing van de toneelkunst in Vlaanderen. Het vak had hij overigens geleerd van Louis Bouwmeester, maar evenzeer van zijn vader Henri sr.

Henri was met de theaterwereld vergroeid en ook getrouwd. Zijn eerste vrouw immers was de bekende toneelspeelster Pauline Beersmans, dochter van de legendarische actrice Catharina Beersmans. Na bijna 16 jaar hielden beiden dit huwelijk voor gezien. Hij hertrouwde met Madeleine de Laethouwer. Kinderen had hij niet.

Zeer tegen zijn zin is hij niet net als zijn vader 'triomfantelijk op het toneel gestorven', zoals hij dat noemde. Die had dat in 1892 wel gepresteerd in het Theatre van Lier in de Plantage te Amsterdam, in zijn rol van Ernst von Friedberg in 'Stella'. In de pauze na het vierde bedrijf kreeg hij een beroerte, waarna hij 's nachts overleed. Nee, voor Henri jr. viel het doek definitief op 8 mei 1947 in de Twaalf Kamerstraat 40 te Gent, na een longontsteking en een hartcrisis. Henri Louis van den Anker Hesselink, alias Henri Hesselinck, is 78 jaar oud geworden.

Homohaat

De door mij zonder enige twijfel het vaakst geraadpleegde website is Geneaknowhow.net, en dan vooral het onderdeel Digitale Bronbewerkingen. Neem een kijkje! Verwezen werd naar een webpagina, met daarop een lijst van terechtgestelde (vermeende) homosexuelen in het Groningse dorp Faan in 1731. Verbijsterend om te lezen. De hoofdverdachten werd het gezicht met fakkels geblakerd, alvorens ze aan de paal werden gewurgd en hun lichamen verbrand. In totaal werden 21 mensen geëxecuteerd. Enkele 13-jarige jongens werden levenslang opgesloten. Hier het volledige document. Onvoorstelbaar, dat dit in een 'beschaafd' land als het onze nog in die tijd kon gebeuren. Nog onvoorstelbaarder, dat zulke praktijken ook thans nog in tal van landen aan de orde van de dag schijnen te zijn.

De executie was het werk van de beul. Hij zal vast en zeker een goede dag hebben gehad in 1731, want hij moest natuurlijk wel worden betaald. De een z'n dood is de ander z'n brood, nietwaar. Ik kan u verzekeren, dat het zeer goed betaald werk was, getuige een gespecificeerde rekening à ƒ210 van de beul Frans Diepenbroek uit 1746, te zien op de site van het Amsterdamse gemeentearchief. Toen ging het 'maar' om 1 doodvonnis en 7 lijfstraffen.

Literatuur: PROTESTANTS FUNDAMENTALISME IN HET GRONINGSE FAAN, geschreven door Koert ter Veen. Hij belicht de achtergronden van het bloedbad.

Victoriaans

Wikipedia verklaart Victoriaans als volgt: "Victoriaans is een aanduiding voor een tijdperk (namelijk de regerings-periode van de Engelse koningin Victoria, 1837 tot 1901) en voor een groot aantal voorwerpen, stijlen, modes, zeden en opvattingen die in die tijd vooral in Engeland gangbaar waren.
Onder Victoria was Engeland de toonaangevende natie op de wereld en het Verenigd Koninkrijk was een wereldrijk. Hoe men in Engeland over de zaken dacht werd over nagenoeg de gehele wereld van belang geacht."

Kort, maar niet zo heel duidelijk. Vandaar een foto, die heel goed laat zien, hoe 'Victoriaans' er in de praktijk uitzag: het zijn de vijf zusters van mijn overgrootvader Cornelius Dasse Keppel Hesselink (hij is met zijn broers te zien in het archief augustus 2005 op dit weblog).
Staand vlnr:
Johanna Theodora Frederika (1849-1933), getrouwd met een wijnhandelaar.
Hermanna Gijsberta (1845-1925), ongehuwd (lacht ze daarom naar de fotograaf?)
Sara Helena (1842-1922), getrouwd met een journalist in Zuid-Afrika.
Zittend vlnr:
Jeantine (1840-1913), getrouwd met een rechter.
Egberdina Clasina (1843-1918), getrouwd met een bankier.

Geweldige typetjes, toch? Hun vader is trouwens Herman Gijsbert Keppel Hesselink, wiens portret is te zien in mijn bijdrage van 29 maart jl (zie archief maart 2006).

Textielbaronnen

Textielstad

Het is het eindpunt van de trein,
bijna geen mens hoeft er te zijn,
bijna geen hond gaat zover mee:
Enschede.

De burchten van de nijverheid
staan er nog her en der verspreid:
spelonken, hol en afgeleefd,
waar nu de wind vrij spel in heeft.
Textielbaronnen van weleer,
hun jachtgebied bestaat niet meer.
Waar zouden ze gebleven zijn,
Van Heek, Ter Kuile, Blijdenstein?
Hebben ze kinderen voortgebracht,
hebben ze hier nog nageslacht,
of koos dat snel een betere stee
dan Enschede?
Krim, Berkenkamp, Sebastopol,
het is voorbij. De maat is vol.
Bijna geen heeft hier nog weet
van uw gelatenheid, uw leed.
Dwars door het uitgeteerde hart
loopt nu de kale boelevart
met postkantoor en V&D.
O, Enschede, Enschede.

Prachtig gedicht, uiteraard van Willem Wilmink. Mij doet het wel wat. Ten eerste heb ik als kind vijf jaar in Enschede gewoond, vlak bij het Van Heekpark. Sportclub Enschede (de zwarthemden) speelde daar toen, mijn favoriete club. Jopie Janssen (ik heb zijn debuut als 15-jarige in het eerste nog meegemaakt), Jan van der Wint, Moddejonge sr. en jr., Joop Odenthal, om maar eens een paar spelers te noemen. Op de vijver voor het Van Heek huis heb ik dacht ik ook nog geschaatst, evenals op de ondergelopen tennisbanen. Ik bezocht er de Openluchtschool aan de Kottendijk. De vader van mijn vriendje Klaas Huisman zat in de textiel, hij had een garenspinnerij en -handel aan de Roomweg, die bij de vuurwerkramp van 13 mei 2000 compleet is weggevaagd. Klaas' broer Willy is toen als eigenaar ervan zwaar gedupeerd.

Ten tweede komen weliswaar niet de door Wilmink genoemde Twentse textielbaronnen, maar wel een paar bekende andere in de door mij samengestelde genealogie voor: Stork, Van Wulfften Palthe, Jansen (u weet wel, van Jansen & Tilanus), Ten Cate, Scholten, Ter Horst, Engberts. Familie van mij dus, wat dichterbij of verder weg. Ze hadden één ding gemeen: geld als water. Waar zou dit gebleven zijn? Niet bij mij in ieder geval.

Russische waarde(loze)papieren

Financiële pech is al velen overkomen. In de eerste helft van de 20ste eeuw zelfs zeer velen. Zoals in 1917 na de Octoberrevolutie. In één klap waren Russische aandelen en obligaties niets meer waard. Die klap kwam voor heel veel mensen als een donderslag bij heldere hemel. Ook voor veel Nederlanders, die hun geld in de jaren daarvoor met veel succes in Russische waardepapieren hadden belegd. Verschillende van mijn overgrootouders hebben toen veel geld verloren en moesten bijvoorbeeld hun riante huizen verkopen om vervolgens in duidelijk mindere buurten te moeten gaan wonen. Een hard gelag! Een wonder, dat mijn ene overgrootvader van vader's kant daarna eigenlijk alleen nog maar kon vloeken? Hij was totaal van de kaart. In 1917 was hij al 68 jaar oud, 7 jaar later overleed hij.

Iets dergelijks overkwam mijn grootvader van moeder's kant in de jaren '20. De bank waar hij zijn geld in bewaring had gegeven ging failliet. Hij kon naar zijn centen fluiten, overwoog naar Amerika te emigreren, maar besloot toch te blijven. Tot zijn dood in 1933 heeft hij het financieel gezien heel moeilijk gehad.

De moraal van dit verhaal: Spreiding van risiko's is zo dom nog niet.

Meidenhuis

Mijn grootouders Jurriaan van der Vliet en Johanna Cornelia Snel hadden maar liefst zes dochters (en als laatste een jong overleden zoontje) en er mag dus best van een meidenhuis worden gesproken (toen mijn vader er later over de vloer kwam vond hij het maar wàt gezellig tussen die kakelende kippen). Deze dochters zijn gefotografeerd omstreeks 1920 en persoonlijk vind ik het een wereldfoto. Mag ik de meiden even voorstellen? Voorste rij vlnr: Elisabeth (1906-1990), Claudia (1914-2004), Femia (1902-1987) en Emma (1910-1990). Achterste rij vlnr: mijn moeder Johanna (1908-1965) en Annie (1903-1936). Het gezin woonde in Blaricum en later in Laren.