Fotobewerking in 1873

Van weinig mensen zal het leven zo goed zijn gedocumenteerd als van Herman, hier op de foto afgebeeld toen hij nog geen jaar oud was. Het was maar een kort leventje, dat duurde van juli 1870 tot februari 1873. Zijn vader Willem heeft het in zijn dagboek uitvoerig beschreven. Herre, of ook wel Herri, zoals hij liefdevol werd genoemd, was dan ook het eerste kind van een paar trotse ouders. De zeer voorspoedige bevalling, de doop door ds. Sannes (volgens vader was ds. Zanik een betere naam), de ontwikkeling van baby naar peuter ('putter'), het aanvankelijk late praten, maar later als Bruggemans.... Het wordt liefdevol en soms humoristisch uit de doeken gedaan. Een trotse vader van een gezonde en stevige knul. En plotseling wordt het krantenknipsel met de overlijdensadvertentie in de tekst van het dagboek opgenomen: "Ons lief zoontje overleed heden". Pas 3 weken later is vader Willem in staat op te schrijven, wat er aan de hand was geweest. Al een hele poos was Herre wat verkouden en lusteloos geweest. De dokter kon niets ernstigs vaststellen en dacht aanvankelijk aan problemen met het doorkomen van de kiezen (terwijl het in werkelijkheid hersenontsteking was! De symptomen zijn vaak wel erg moeilijk te duiden). Toen hij doorhad, wat er werkelijk aan de hand was, schreef hij ter verlichting een warm bad voor, waarin Herre tot aan zijn borst moest zitten, een bloedzuiger voor en achter en zuurdeeg aan de voeten*. Dat was het dan, na enkele dagen stierf de jongen, vader heeft het snelle aftakelingsproces van half uur tot half uur vastgelegd.

Laten we nu het tweede portret bekijken, net als het eerste gemaakt door de fotograaf Johannes Ephraim te Arnhem. We zien Herre op de grond zitten, de ogen gesloten. Slaapt hij? Hij zou toch niet dood zijn? Zijn de ouders met het lijkje gaan zeulen naar de woonkamer of zelfs naar de studio van de fotograaf? Het dagboek geeft antwoord: "Wij lieten 1 portrait maken in zijn bedje na zijn dood door Ephraim, die het hoofdje later zette op 1 portret van zijn kind, met de kleeren van Herre aan, en dat vrij goed werd". Photoshoppen noemen we dat nu. Kent iemand andere voorbeelden uit die tijd?

* Volgens het Nederduitsch taalkundig woordenboek werd zuurdeeg gebruikt om 'de kwade vochten af te leiden'.